૧૯૪૯નાં ગીતો : ચર્ચાની એરણે : યુગલ ગીતો - સ્ત્રી - સ્ત્રી યુગલ ગીતો

હિંદી ફિલ્મોમાં સ્ત્રી-સ્ત્રી યુગલ ગીતોમાટેની સીચ્યુએશન્સ મર્યાદિત જ હોય તે સમજી શકાય તેમ છે. એ સંજોગોમાં સ્ત્રી-સ્ત્રી યુગલ ગીતો ક્યાં તો બે સખીઓના સંવાદ કે બે નૃત્યાંગનાઓનાં નૃત્ય પૂરતાં જ મર્યાદિત જોવા મળવાં જોઈએ. આ જ પ્રકારનાં યુગલ ગીતોમાં પણ જે વૈવિધ્ય જોવા મળતું રહ્યું છે એ માટે હિંદી ફિલ્મોના દિગ્દર્શકો અને સંગીત નિર્દેશકોની સર્જનાત્મકતાને દાદ દેવી રહી. એવાં કેટલાંય સ્ત્રી-સ્ત્રી યુગલ ગીતો છે જે સૉલો ગીતોની બરાબરી કરી શકે તે બરનાં રહ્યાં છે. ૧૯૪૯નું વર્ષ પણ આ બાબતોએ અપવાદ નથી રહ્યું.

ગીતોની યાદી બનાવવામાં સરળતા રહે એ માટે કરીને આપણે એક સ્ત્રી ગાયકને મુખ્ય પાત્ર ગણીને તેમની સાથે અન્ય સ્ત્રી ગાયકોની જોડીનાં યુગલ ગીતોને એક સાથે વર્ગીકૃત કરેલ છે.

લતા મંગેશકર +

આહાહા, આહાહા, આઓ ચલે ચલે વહાં, બોલો ચલે ચલે કહાં - આઈયે - મુબારક બેગમ સાથે - શૌકત હૈદરી - નખ્શાબ જરાચવી

ડર ના મોહબ્બત કર લે - અંદાઝ - શમશાદ બેગમ સાથે - નૌશાદ - મજરૂહ સુલ્તાનપુરી

ચુપ ચુપ ખડે હો જરૂર કોઈ બાત હૈ - બડી બહેન - પ્રેમલતા સાથે – હુસ્નલાલ ભગતરામ - ક઼મર જલાલાબાદી   

દુનિયાવાલો મુઝે બતાઓ ક્યા હૈ સચ્ચા પ્યાર – બાલમ - સુરૈયા સાથે – હુસ્નલાલ ભગતરામ – ક઼મર જલાલાબાદી

આ ગીતનું પુરુષ-પુરુષ યુગલ ગીત વર્ઝન પણ છે જે મોહમ્મદ રફી અને એસ ડી બાતિશના સ્વરોમાં છે 

પરદેસી મુસાફીર, કિસે કરતા ઈશારે - બાલમ - સુરૈયા સાથે - હુસ્નલાલ ભગતરામ - ક઼મર જલાલાબાદી

જરા સુન લો હમ અપને પ્યાર કા અફસાના કહતે હૈ - બાઝાર - રાજકુમારી સાથે - શ્યામ સુંદર - ક઼મર જલાલાબાદી

આગરે કો ઘાઘરો મંગવા દે રાજા – લાડલી - આશાલતા સાથે - અનિલ બિશ્વાસ – નઝીમ પાનીપતી 

છોટા સા મંદિર બનાઉં જય જય પ્રેમ દેવતા – લાડલી - મીના કપુર સાથે - અનિલ બિશ્વાસ - ચંદ્રશેખર પાંડેય 

હમ જાની રે હમ જાની રે - સાંવરિયા - ગીતા રોય સાથે - સી. રામચંદ્ર – પી એલ સંતોષી

ચલો ઘુંઘટમેં ગુઈયાં છુપાકે ગજબ તોરે નૈના - સિપાહીયા - ગીતા રોય સાથે – સી રામચંદ્ર – રામમુર્તિ ચતુર્વેદી 

મેરે આંગનમેં ચાંદની ચમકે ચમાચમ - ઉષાહરણ - રાજકુમારી સાથે – સરસ્વતી દેવી - રામમુર્તી ચતુર્વેદી 

શમશાદ બેગમ +

આ જાવો ફિર મેરી બીગડી કો બનાને - દાદા - પ્રેમલતા સાથે - શૌકત હૈદરી - મજરૂહ સુલ્તાનપુરી 

મેરી પ્યારી પતંગ ચલી બાદલ કે સંગ – દિલ્લગી - ઉમા દેવી સાથે – નૌશાદ - શકીલ બદાયુની 

છક છક ચલે હમારી રેલ, યે હૈ આગે યે પાની કા મેલ – નાચ – ગીતા રોય સાથે – હુસ્નલાલ ભગતરામ - મુલ્કરાજ ભાકરી

પ્યારકે જહાંકી નિરાલી સરકાર હૈ - પતંગા - લતા મંગેશકર સાથે - સી રામચંદ્ર - રાજેન્દ્ર કૃષ્ણ 

ગીતા રોય +

હસરત ભરી નઝર કો ...ઓ પરદેસીયા, ઓ રસીયા – દિલ કી બસ્તી – ઝોહરા જાન સાથે - ગુલામ મોહમ્મદ - કુમાર બારાબંક્વી

બાદલ ગિર આયે - કરવટ - આશા ભોસલે સાથે - હંસરાજ બહલ - વી એન મધોક

ખેલોગે કૌન સા ખેલ મેરે લાલ - તારા - પ્રેમલતા સાથે - વિનોદ - અઝીઝ કશ્મીરી 

મિઠાઈ કી દુકાન દિલ્લી કે બાઝાર - તારા - ગાંધારી સાથે - વિનોદ - અઝીઝ કશ્મીરી

જોહરાબાઇ અંબાલેવાલી  +

હૈ કહાની પ્રીત કી ઇતવાર સે ઇતવાર – દૌલત – લલિતા દેઉલકર સાથે – હનુમાન પ્રસાદ - ક઼મર જલાલાબાદી 

છૂન છૂન ઘુંધરીયા બાજે, યે રાત ફિરના ના આયેગી, જવાની બીત જાયેગી - રાજકુમારી સાથે - મહલ - ખેમચંદ પ્રકાશ – નખ્શાબ જારાચવી

સુરૈયા  +

અયે દર્દ-એ-મોહબ્બત તુને મુઝે બદનામ કરકે છોડા - સિંગાર - સુરીંદર કૌર સાથે – ખુર્શીદ અન્વર - ડી એન મધોક 

હમીદા બાનુ +

આવો સખી હમ ગાયે તરાના - ઝેવરાત - શાંતા કુંવર સાથે - હંસરાજ બહલ - હબીબ સરહદી 

હવે પછીના અંકમાં આપણે પુરુષ-પુરુષ યુગલ ગીતો સાંભળીશું.