ગુણવત્તા સંચાલન વિષેના લેખ અને બ્લૉગ્સનો બ્લૉગોત્સવ - ફેબ્રુઆરી,૨૦૧૭

ગુણવત્તા સંચાલન વિષેના લેખ અને બ્લૉગ્સના બ્લૉગોત્સવનાં ફેબ્રુઆરી,૨૦૧૭ સંસ્કરણમાં આપનું હાર્દિક સ્વાગત છે.

આજના અંકની શરુઆત આપણે ગુણવત્તાના જીવનનાં જુદાં જુદાં પાસાં પર પ્રભાવને લગતા લેખો અને બ્લૉગપોસ્ટ્સથી કરીશું.

• How Do You Spend Your Time? What It Means To Maintain Quality Control On Your Life - ય્વૉન્ન ડૉહટીનું કહેવું છે કે દુઃખી થવામાં, કે અસંતોષ કે નિરાશા અનુભવવા પાછળ, વપરાયેલો સમય એ સમયનો તદ્દન વેડફાટ છે. વધારે મહત્ત્વનું એ છે કે જીવન એ રીતે જીવવા માટે છે પણ નહીં.
• What are some great examples of using 'lean' principles and quality management in everyday life? – 'લીન' અને ગુણવત્તા સંચાલનના સિદ્ધાંતોના અમલ સાથે સાંકળી શકાય તેવાં રોજબરોજનાં કામોનાં ઉદાહરણો અપ્યા પછી અંગત વિકાસમાં સિક્ષ સીગ્માને શી રીતે કામે લઈ શકાય તે http://www.simplilearn.com/how-s... માં જણાવાયું છે.
• Application of Total Quality Management in the Classroom - આ પેપરમાં વર્ગખંડમાં વિદ્યાર્થીઓ માટે અસરકારક રીતે ભણાવવામાં અને શીખવામાં કુલ ગુણવત્તા સંચાલન [Total Quality Management (TQM)] શી રીતે કામ આવી શકે તેના પર ભાર મૂકવામાં આવ્યો છે.This તે ઉપરાંત વિદ્યાર્થીઓની જરૂરિયાતો, અપેક્ષાઓ, અનુભવો અને સમસ્યાઓ ખોળી કાઢવામાં અને તેના વિષે કામ કરવા અંગે પણ કુલ ગુણવત્તા સંચાલનની ઉપયોગીતા પર ભાર મૂકે છે.વિદ્યાર્થી અને શિક્ષક વચ્ચેના  શીખવાડવાનાં અને શીખવાનાં આદાનપ્રદાનની સતત સુધારણામાં પણ તેના ઉપયોગની ચર્ચા કરવામાં આવી છે.

આ મહિનાના આપણા આ અંક માટેનો મુખ્ય વિષય આપણને આપણા નિયમિત વિભાગોમાંથી મળી રહ્યો છે એટલે હવે આપણે તે તરફ આપણું ધ્યાન વાળીશું.

ASQ પરના વિભાગ - Ask The Experts - માંથી આ મહિના માટે મેં Using the 10:1 ratio rule and the 4:1 ratio rule પસંદ કરેલ છે. માપણી અને દેખરેખ માટેનાં સાધનો માટે વપરાતી માપતોલ અને આંકડાકીય પ્રણાલીઓનાં પરિણામોમાં ભરોસો રહેવા બાબતનાં ક્ષેત્રની અહીં મુદ્દાસર ચર્ચા કરવામાં આવી છે.

ASQ CEO, Bill Troy  ક્રિસ મુસ્તાકસના મહેમાન લેખ - Quality Management, Continuous Improvement, and Their Relation to the Golden Circle ને રજૂ કરે છે. ક્રિસ નોંધે છે કે, 'તેમનાં બહુખ્યાત ટૅડ વ્યાખ્યાન(TED talk)માં સીંમોન સીનેક દલીલ કરે છે કે જો તમે દુનિયાને કેમ-શી રીતે-શું-નાં (સોનેરી વર્તુળ- The Golden Circle)પડમાં જોઈને તમારી જાતને છેક મધ્યનાં 'કેમ' વર્તુળની જેટલે નજદીક સુધી પહોંચાડવા મથશો, તમે તમારી જાતને માત્ર કામ કરનારને બદલે દૂરંદેશીની કક્ષાએ પ્રસ્થાપિત કરી શકશો. આપણા ધ્યેયની સિધ્ધ કરવા આપણે 'શું' કરીએ છીએ તે કંઇક અંશે નરમ અને પ્રેરણા ન કરી શકતી કાર્યરીતી છે. 'શી રીતે" આપણી ધ્યેયસિદ્ધિમાટે વ્યૂહાત્મક દિશા સૂચવનાર નીવડે છે. મુદ્દાનો, ખરો, સવાલ તો આપણે શું 'કેમ' કરીએ છીએ તે છે. સંસ્થામાટે ખરી પ્રેરણા તેમાંથી નિપજે છે.'  

 'સોનેરી વર્તુળ'નો વિષય ગુણવત્તા સંચાલન માટે એટલો રસપ્રદ અને સર્વગ્રાહી છે કે આજના આપણા અંક માટે તેને લગતા જ અન્ય કેટલાક લેખો વાંચીશું.

શરૂઆત કરીએ Executive Summary: The Golden Circle with Simon Sinek  by: Andy Partridgeથી. મોટા ભાગનાં લોકો કે સંસ્થાઓ 'શું'થી 'કેમ', એટલે કે બહારથી અંદર તરફ વિચારે છે કે કામ કરે છે કે એકબીજાંને જણાવે છે. તેનું જો કે વજૂદવાળું કારણ પણ જોવા મળે છે તેઓ દેખીતાં, ભૌતિક -મૂર્ત-માંથી માનસીક, પ્રત્યયાત્મક -અમૂર્ત- તરફ જઈ રહ્યાં હોય છે. મોટા ભાગે આપણે 'શું' કરીએ છીએ તે કહેતાં હોઈએ છીએ. ક્યારેક 'શી રીતે' કરીએ છીએ તેની વાત પણ કરતાં હોઇએ છીએ. પરંતુ 'શું' 'કેમ'કરીએ છીએ તેની વાત તો ભાગ્યેજ થતી હશે. ઉચ્ચકક્ષાની સફળતા અને અસરાકરકતા ધરાવતાં અગ્રણીઓ, કે સંસ્થાઓ, આમાં અપવાદ કહી શકાય. એમાનાં એકોએક, તેમના ઉદ્યોગના પ્રકાર કે તેમનાં નાનાં કે મોટાં કદ ઉપરાંત, અંદરથી બહાર તરફ જ વિચારે છે, કામ કરે છે અને એકબીજાંને જણાવે છે.

How Would Simon Sinek Use The Golden Circle Rules to Explain Account-Based Marketing? – સંગ્રામ વજ્રે એ જ પ્રકારનાં B2B માર્કેટીંગ મૉડેલને રજૂ કરે છે:

Intrapreneurship starts with a WHY -  આ લેખ Ecosystem Design શ્રેણીનો એક ભાગ છે -  આપણે એક એવી ક્રાંતિની રાહ જોઈ રહ્યા છીએ કે જ્યાં ગ્રાહક અને કારીગર વચ્ચે કોઇ ફરક નહીં હોય.કર્મચારીઓ આપણા 'કેમ'માં માનતાં હોય છે માટે જ તેઓ આપણી સાથે કામ કરવાનું પસંદ કરે છે. જ્યારે ગ્રાહકો આપણાં 'કેમ'માં માને છે માટે આપણાં ઉત્પાદનો અને સેવાઓ ખરીદતાં જ રહે છે.આપણું એક ધ્યેય હોવું જોઈએ એવાં ગ્રાહકોને શોધવાં રહ્યાં જેઓ આપણા જેમ જ માનતાં હોય અને આપણી સાથે કામ કરવા તૈયાર હોય. બન્ને પક્ષની સફળતા માટે આ બહુ મહત્ત્વનું છે.

“The Golden Circle of Innovation” - Crossan અને Apaydin આમ તો 'કેમ', 'શી રીતે' અને 'શું' પર ધ્યાન નથી આપ્યું પરંતુ નવોત્થાનને લગતા સિધ્ધાંતોનું વિહંગાવલોકન કર્યું છે જે નવોત્થાન માટેનું માળખું પરિણમ્યું જે અહીં રજૂ કરેલ છે...તે નવોત્થાનનાં બે પરિમાણો છે. બન્ને નવોત્થાન પર જ ધ્યાન આપે છે અને 'નવોત્થાનનાં નિર્ણાયકો' પણ બતાવે છે જે નવોત્થાનને પ્રવેગ આપવા માટે અને સંસ્થાઓમાં વ્યવસ્થાપન કરવા વિષે ભાર મૂકે છે.

 ASQ TV પરનાં કેટલાંક વૃતાંત:

• Using Quality Tools at Work and Home - ય્વોન્ન હોવ્ઝ તેમની વ્યવસાયિક અને અંગત જિંદગીમાં ગુણવત્તા સાધનોનો, ઘણી વાર બહુ રમુજી પરિણામો આવતાં હોવા છતાં, શી રીતે ઉપયોગ કરે છે તે વર્ણવે છે.
• SROffers Opportunities for Quality Professionals - ASQTVસાથે ઇન્ટરવ્યુમાં એન્ડ્રીઆ હૉફ્ફમૅયરનું કહેવું છે કે 'ચિરકાલિક સ્થિર રહેવું એ અમારૂં લક્ષ્ય છે.' તેઓ આગળ જતાં સમજાવે છે કે ગુણવત્તા વ્યવસાયિકો પોતાનાં ગ્રાહકો અને સંસ્થાને ચિરકાલિક સ્થિર થવામાં સામાજિક જવાબદારીનાં વહનથકી શી રીતે મદદરૂપ થઈ શકે છે. DMAICને પણ સામાજિક જવાબદારી માટે અનુરૂપ શી રીતે કરી શકાય  તે પણ તેઓ અહીં ચર્ચે છે.
• Sherlock Holmes and the Case of Quality Methods - બૉર્ગવર્નર ટર્બો સીસ્ટમ્સ એન્જિનીયરીંહ જીએમબીએચના સ્ટેટીસ્ટીકલ પ્રોબ્લેમ રીઝોલ્યુશન માસ્ટર બ્લેક બેલ્ટ મેથ્યુ બારસલાઑ અહીં શેરલોક હોલ્મ્સ, પૂર્વધારણાઓ અને મૂળ કારણોની ચર્ચા કરે છે.
• Becoming—and Remaining—An Engaged Company - એલીસ નેલ્સન - એક્ઝીક્યુટીવ કોચ અને ક્વૉલિટી પ્રિન્સીપલ, FAS. Inc. - કર્મચારીઓને સાંકળેલાં કેમ રાખવામાં અને સંસ્થાની સંલગ્નતા ખડી ન પડે તેનું ધ્યાન શી રીતે રાખવ્ તે વિષે ચર્ચા કરે છે.

Jim L. Smithનાં જાન્યુઆરી, ૨૦૧૭નાં Jim’s Gems:

Quality at the Source : સ્ત્રોતપરની ગુણવત્તા (QATS) નાટકીય સુધારણાઓ લાવી શકે છે - તેનાં સાવે

સાવ ખરાં સ્વરૂપમાં સ્ત્રોત પરની ગુણવત્તામાં ગુણવત્ત નિપજ પ્રક્રિયાને છેડે નહીં પણ ઉત્પાદન પ્રક્રિયાને દરેક તબક્કે ચકાસાવી જોઈએ; સમયસર ઉત્પાદન કરતાં દરેક કર્મચારીની તે જવાબદારી છે. સ્ત્રોત પરની ગુણવત્તા(QATS )ના અસરકારક અમલ માટેની  કેટલીક સરળ તકનીકો :

§  કોઈ પણ ચૂક આગળ ન જાય

§  ચોક્કસ પ્રમાણિત માનક મુજબ કામ

§  સૌથી મહત્ત્વનાં સંસાધનને તૈયાર રાખવું 

§  સ્વ-તપાસ

§  ક્રમિક ચકાસણી

§  અજાણતાં થતી ભૂલોનું  નિવારણ

Get In Sync : જે તબક્કે હિંમતભેર આગળ વધી શકાય એવી આપણી સ્વેચ્છાની ચરમ સીમાએ કે કરીને પહોંચવું? છેલ્લી અને સૌથી મહત્ત્વની વાત એ છે કે આપણા માટે... જે મહત્ત્વનું છે તેની સમતાલ બની રહીએ.

આપણા આ બ્લૉગોત્સવમાં આપણે ગુણવત્તાના દરેક પાસાંનો જીવનના દરેક પાસાં સાથે સંબંધનો રંગપટ આપણી નજર સમક્ષ લાવવા ઈચ્છીએ છીએ. આપના આ બાબતે થયેલા અનુભવો આ રંગપટને વધારે અર્થપૂર્ણ બનાવશે. આપના અનુભવો અને સુચનો અમારી સાથે વહેંચવાનું અમારું હાર્દિક ઈજન છે.....

આ અંકમાં દર્શાવેલ ઇમેજના પ્રકાશાનાધિકાર તેના રચયિતાના જ રહે છે.

૧૯૪૯નાં ગીતો : ચર્ચાની એરણે : મને સૌથી વધુ ગમેલાં યુગલ ગીતો

હિંદી ફિલ્મનાં ગીતોમાં મારો લગાવ કંઈક અંશે યુગલ ગીતો તરફ વધારે રહ્યો છે. તેમાં ૧૯૪૯નાં યુગલ ગીતોમાં વૈવિધ્ય, ગુણવત્તા, લોકપ્રિયતા અને ગાયકોની શૈલીમાં જે વિપુલતા છે તેને કારણે મને સૌથી વધારે ગમતાં યુગલ ગીતો પસંદ કરવાનું જેટલું અઘરૂં બને છે એટલું જ  આનંદદાયક પણ બની અર્હે છે.

પુરુષ-સ્ત્રી યુગલ ગીતો

અહીં મોહમ્મદ તેમ જ મુકેશનાં અન્ય ગાયિકાઓ સાથેનાં યુગલ ગીતો વધારે જોવા મળે તેને મારી સંગીતની મર્યાદિત સમજને કારણે સીમિત થતી પસંદગીની મર્યાદા ગણવા અનુરોધ છે.

મોહમ્મદ રફી + લતા મંગેશકર - યું તો આપસમેં બીગડતે રહતે હૈં, ખફ઼ા હોતે હૈં - અંદાઝ - નૌશાદ - મજરૂહ સુલ્તાનપુરી

મોહમ્મદ રફી + લતા મંગેશકર - મિલ મિલ કે ગાયેંગે હો દો દિલ - દુલારી - નૌશાદ - શકીલ બદાયુની 

મોહમ્મદ રફી + લતા મંગેશકર - જરા તુમને દેખા તો પ્યાર આ ગયા - જલતરંગ - હુસ્નલાલ ભગતરામ - કૈફી ઈરફાની

મોહમ્મદ રફી + લતા મંગેશકર - સાજનકી ઓટ લેકે, હાથોંમેં હાથ દેકે - ઝેવરાત - હંસરાજ બહલ - હબીબ સરહદી

મોહમ્મદ રફી + લતા મંગેશકર - અય દિલ ના મુઝે યાદ દિલા બાતેં પુરાની - સાવન આયા રે - ખેમચંદ પ્રકાશ - ભરત વ્યાસ

મુકેશ + લતા મંગેશકર - છોડ ગયે બાલમ મુઝે હાય અકેલા છોડ ગયે - બરસાત - શંકર જયકિશન - હસરત જયપુરી

મુકેશ + લતા મંગેશકર - યે દુનિયા હૈ...યહાં દિલકા લગાના કિસકો આતા હૈ - શાયર - ગુલામ મોહમ્મદ - શકીલ બદાયુની

મુકેશ + શમશાદ બેગમ - તૂ મહલોંમેં રહનેવાલી, મૈં કુટીયામેં રહનેવાલા - શબનમ - એસ ડી બર્મન - ક઼મર જલાલાબાદી -

મુકેશ  + શમશાદ બેગમ - મૈને દેખી જગકી રીત સબ જૂઠે હો ગયે - સુનહરે દિન - જ્ઞાન દત્ત - ડી એન મધોક

મુકેશ + સુરૈયા - બદરાકી છાંઓ તલે નન્હીં નહીં બુંદીયાં - લેખ - કૃષ્ણ દયાલ - રઘુપત રોય

મુકેશ  + ગીતા રોય - કિસ્મતમેં બીછડના થા હુઈ ક્યોં તુમસે મુલાકાત રે– શબનમ - એસ ડી બર્મન - ક઼મર જલાલાબાદી 

ચીતળકર + શમશાદ બેગમ - મેરે પિયા ગયે રંગુન કિયા હૈ વહાં સે ટેલીફૂન - પતંગા - સી રામચંદ્ર - રાજેન્દ્ર કૃષ્ણ

કરણ દિવાન + લતા મંગેશકર - દુનિયા હમારે પ્યારકી યૂંહી જવાં રહે, મૈં ભી વહાં રહું જહાં સાજન મેરા રહે - લાહોર - શ્યામ સુંદર - રાજેન્દ્ર કૃષ્ણ

શ્યામ + સુરૈયા - તૂ મેરા ચાંદ મૈં તેરી ચાંદની, તૂં મેરા રાગ મૈં તેરી રાગની - દિલ્લગી - નૌશાદ - શકીલ બદાયુની

શંકર દાસગુપ્તા + સુરૈયા - ચાહે કીતની કઠીન ડગર હો, હમ કદમ બઢાયેંગે જાયેંગે - જીત - અનિલ બિશ્વાસ - પ્રેમ ધવન

અન્ય યુગલ ગીતો

સ્ત્રી-સ્ત્રી યુગલ ગીતો અને ત્રિપુટી ગીતોમાંના ઘણાં ગીતો બહુ સાંભળેલાં ન હોવાને કારણે તેમનો સારી રીતે પરિચય પણ હવે જ થઈ રહ્યો છે. એટલે આ ગીતોમાં પસંદગીનો માપદંડ ગીતોની આજ સુધી બની રહેલી લોકપ્રિયતાને જ લીધો છે.

લતા મંગેશકર + શમશાદ બેગમ - ડર ના મોહબ્બત કર લે - અંદાઝ - નૌશાદ - મજરૂહ સુલ્તાનપુરી

લતા મંગેશકર + પ્રેમલતા - છૂપ છૂપ ખડે હો ઝરૂર કોઈ બાત હૈ - બડી બહન - હુસ્નલાલ ભગતરામ - ક઼મર જલાલાબાદી  

જોહરાબાઈ અંબાલેવાલી + રાજકુમારી - છૂન છૂન ઘુંઘરીયાં બોલે, યે રાત ફિર ના આયેગી, જવાની બીત  જાયેગી - મહલ - ખેમચંદ પ્રકાશ - નક્શબ જરાચવી

મોહમ્મદ રફી, જી એમ દુર્રાની, લતા મંગેશકર - લારા લપ્પા લારા લપ્પા લઈ રખવા - એક થી લડકી - વિનોદ - અઝીઝ કશ્મીરી

આટલાં ગીતોમાંથી મને સૌથી વધારે ગમેલાં ગીતો પસંદ કરવાનું હજૂ વધારે મુશ્કેલ બની ગયું છે. એટલે મેં મોહમ્મદ રફી, મુકેશ  અને અન્ય એમ ત્રણ પ્રકારનાં યુગલ ગીતોમાંથી એકએક ગીત પર પસંદગી ઉતારી છે.

મોહમ્મદ રફી + લતા મંગેશકર - જરા તુમને દેખા તો પ્યાર આ ગયા - જલતરંગ - હુસ્નલાલ ભગતરામ - કૈફી ઈરફાની

મુકેશ  + શમશાદ બેગમ - મૈને દેખી જગકી રીત સબ જૂઠે હો ગયે - સુનહરે દિન - જ્ઞાન દત્ત - ડી એન મધોક

કરણ દિવાન + લતા મંગેશકર - દુનિયા હમારે પ્યારકી યૂંહી જવાં રહે, મૈં ભી વહાં રહું જહાં સાજન મેરા રહે - લાહોર - શ્યામ સુંદર - રાજેન્દ્ર કૃષ્ણ

Best songs of 1949: Wrap Up 4 માં સોંગ્સ ઑફ યોર દ્વાર બધાં મંતવ્યોને ધ્યાનમાં રાખીને તેમની પોતાની પસંદગી રજૂ કરવામાં અવી છે. 

૧૯૪૯નાં ગીતો : ચર્ચાની એરણે શ્રેણીના અંત રૂપે હવે પછીના અંકમાં આપણે મને સૌથી વધારે પસંદ પડેલા સંગીતકારોની વાત કરીશું