હિંદી ચિત્રપટ સંગીતના સુવર્ણ
યુગથી સંકળાયેલાં બ્લૉગવિશ્વના બ્લૉગોત્સવના ૧૩ મા સંપુટના મણકા - ૯_૨૦૨૫માં આપનું સ્વાગત છે.
આજના અંકમાં અંજલિઓ અને યાદોને સાંકળતા લેખો
તરફ વળીશું –
Bard of the Brahmaputra: Honouring Bharat
Ratna Dr Bhupen Hazarika on his centenary - બ્રહ્મપુત્રાના લોકગાયક ડૉ. ભુપેન હઝારિકા એ પ્રદેશની સીમાઓને સંગીત, અને તેમના ન્યાય, સમાનતા અને બંધુત્વના સંદેશા દ્વારા એક કરી નાખી. તેઓ સંસ્કૃતિને એક કરનાર કલાકાર તરીકે આવનારી પેઢીઓને પોતાના વારસાથી પેરિત કરતા રહેશે.
બ્રહ્મપુત્ર નદીને કાંઠે કાંઠે Assam
celebrates the birth centenary of legendary musician Dr. Bhupen Hazarika with a
unique cultural initiative. Inland
Waterways Authority of Indiaદ્વારા શરૂ કરાયેલા આ વર્ષ દરમ્યાન ચાલનારા કાર્યક્રમો દ્વારા ડૉ. હઝારિકાનાં સંગીત અને કાર્યક્રમો વડે આસામની સંસ્કૃતિ અને નદીઓ સાથેનાં ઘનિષ્ઠ જોડાણને અંજલિ અપાશે..
Bhupen Hazarika at 100: The Voice of a
Civilization - તેમણે માત્ર નદીઓ અને રોમાંસનાં જ નહીં પણ ન્યાય, યાદો અને લોકોનાં મનનાં નૈતિક સ્પંદનોને ગીતો દ્વારા વાચા આપી. શાન્તનુ રોય ચૌધરી તેમનાં સદાકાલીન ૧૦ ગીતો દ્વારા આ લોકગાયકનાં સંગીતને સંસ્કૃતિને શક્તિ આપતી સફર આલેખે છે.
Happy Birthday to Shubha Khote - ૩૦ ઓગસ્ટ ૧૯૩૬નાં જન્મેલ શુભા ખોટેનું મૂળ નામ શુભાંગી ખોટે હતું.
The Many Melodies of Preeti Sagar: Songs,
Jingles, and Soundtracks from a Golden Voice - ૧૯૭૫નું એ વર્ષ પ્રીતિ સાગરનું વર્ષ બની રહ્યું. થોડાં વર્ષ પહેલેથી એમણે જાહેરાત જિંગલ્સ ગાવાનું શરૂ કરેલ પણ લિરિલની જાહેરાતે તેમનું જાહેરાતોના સંદર્ભમાં સીમાવર્તી સ્થાન બનાવી આપ્યું.
https://youtu.be/Y9-1XD9VvX4?si=p6ldlpSLZMWNvA_Z
I have sung over ten thousand jingles –
Preeti Sagar - લિરિલ, નિરમા, પાન પરાગ, થમ્સ અપ, હેપ્પી ડેઝ આર હીયર અગેઈન, બ્રિટાનીઆ, મારી જેવી કોઈ પણ બ્રાન્ડનું નામ લ્યો તો જણાશે કે એ બધી બ્રાન્ડને લોકોના મનમાં વસી જાય તેમ રજુ કરી પ્રીતિ સાગરે જ હોય.
તેમણે અસંખ્ય nursery
rhymes પણ રેકોર્ડ કર્યાં છે.
My Heart Is Beating: A Dream, a Song, a
Fifty-year Echo - અંગ્રેજીમાં ગવાયેલાં, નિર્દોષતામાં ભીંજાતાં આ ગીતે સિનેમા સંગીતમાં અભૂતપૂર્વ હલચલ મચાવી દીધી. આ ગીતની વાત કરતાં કરતાં શાન્તનુ રોય ચૌધરી એ પણ, એ ચહેરો અને એ અનુભૂતિને તાદૃશ કરે છે.
The Making of Do Bigha Zamin - Ratnottama
Sengupta - તેમની આત્મકથા, એકા નૌકાર જાત્રી / એકલવાયી નૌકાની સફર માં દો બિઘા ઝમીનના નિર્માણની બહુ જીવંત યાદોને વાગોળે છે. દો બિઘા ઝમીન ભારતીય સિનેમાના ઇતિહાસનાં એક નવાં પ્રકરણની શરૂઆત માનવામાં આવે છે.
રની જન્મશતાબ્દીની સાથે આશા ભોસલેની ૯૨મા જન્મ દિવસની યાદમાં Asha Bhosle sings for O P Nayyar
બલરાજ સાહની અને નિરૂપા રોય - દો બિઘા ઝમીન
Best songs of Asha Bhosle by RD Burman - આશા ભોસલેના ચાહકોમાટે આર ડી બર્મન એક મહત્વની કડી છે.
A Musical Association: RD
Burman and The Kapoors - જ - શમ્મી- શશી કપૂરની સાથે રણધીર, ઋષિ અને રાજીવ કપૂર માટેનાં આર ડી બર્મનનાં ગીતો.
આર ડી બર્મનના
વાદ્યવૃંદ રચનાના ફૂંક વાદ્યોના ધ્યાનાકર્ષક પ્રયોગો - તાલ વાદ્યો અને તંતુ વાદ્યોના પ્રયોગો પછી આ
શ્રેણીનો આ ત્રીજો લેખ છે.
'રશિકેષુ'ના આ અંકમાં અનિલ
બિશ્વાસ એસ ડી બર્મન અને આર ડી બર્મનને યાદ કરે છે.
ઇન્ડિયન એક્ષપ્રેસનાં Sampada Sharma નાં અઠવાડીક કોલમ, Bollywood Rewind, ના લેખો –
·
Started as Raj Kapoor’s
employee with Rs 500 salary, became his ‘Pushkin’ at whose feet RK always sat;
died of a broken heart - જીના યહાં મરના યહાં, આવારા હું, પ્યાર હુઆ ઈક઼રાર હુઆ જેવાં '૫૦ અને '૬૦ના દાયકાનાં યાદગાર ગીતો શૈલેન્દ્રની કલમમાંથી નિપજ્યાં છે.
·
The Asha Bhosle song that
worried her driver enough to take her to the hospital; RD Burman had to
audition to grab the gig as Shammi Kapoor ‘behaved like a king’ - આશા ભોસલે અને આર ડી બર્મને ઘણાં યાદગાર ગીતો આપ્યાં. તેમાં પણ આજા આજા મૈં હું પ્યાર તેરા એકથી વધારે રીતે ખાસ હતું,..
Celebrating International Literacy Day:
People Reading Things in Hindi Cinema - હિંદી ફિલ્મોમાં સાક્ષરતા વિષય તરીકે બહુ મહત્વનો નથી ગણાયો, પરંતુ ફિલ્મોમાં એકાદ પાત્રના હાથમાં પુસ્તક હોય અને તે પાત્ર પુસ્તક વાંચતું પણ બતાવાયું હોય. મોટા ભાગના કિસ્સ્સાઓમાં પુસ્તકનું નામ પણ વાંચી શકાતું હોય.
૨૦૧૭ માં વર્ષ ૧૯૪૯ થી ૧૯૫૪,
૨૦૧૮માં વર્ષ ૧૯૫૫ થી ૧૯૫૭,
૨૦૧૯માં વર્ષ ૧૯૫૮ અને ૧૯૫૯,
૨૦૨૦માં વર્ષ ૧૯૬૦-૧૯૬૧નાં
૨૦૨૧માં વર્ષ ૧૯૬૨નાં,
૨૦૨૨માં વર્ષ ૧૯૬૩નાં અને
૨૦૨૩માં ૧૯૬૪નો ભાગ ૧ નાં,
૨૦૨૪માં ૧૯૬૪નો ભાગ ૨ નાં અને
ગીતો યાદ કરી ચૂક્યાં છીએ.
હવે નજર કરીએ
અન્ય વિષયો પરના કેટલાક લેખો પર –
Songs ‘In Disguise’ માં પોતાની ઓળખ છુપાવવા માટે કોઈને કોઈ વેશની આડશ લીધી હોય છે..
Hindustani music’s decline in Pakistan
began the day the nation was born - Malini
Nair - દેશના ભાગલા પડવાની સાથે શરૂ થયેલી હિઝરતનું એક પરિણામ પાકિસ્તાનમાં શાસ્ત્રીય સંગીતને આશય અને પ્રોત્સાહન પણ ઓસરવા લાગ્યું.
The ripples and echoes of the
‘man-woman-balcony-violin’ moment in Raj Kapoor’s ‘Barsaat’ - Gayathri
Prabhu & Nikhil
Govind - '૪૦ અને ૫૦ના દાયકાની શ્વેત અને શ્યામનો અભ્યાસ Shadow Craft – Visual Aesthetics of Black
and White Hindi Cinema, Gayathri Prabhu and Nikhil Govind, Bloomsbury India માં કરાયો છે..
Melodies With
Some Whisper-singing - જો યુગલ ગીત હોય તો એક પાત્ર દબાયેલા સ્વરમાં ગાતું હોય. દબાયેલો સ્વર ગીતના ભાવને નવો અર્થ આપે છે. જેમ કે, તુમસે માનો ના માનો મુઝે તુમસે - ચા ચા ચા (૧૯૬૪) - આશા બોસલે, મોહમ્મદ રફી -- ગીતકારઃ ભરત વ્યાસ - સંગીત ઈક઼્બાલ ક઼ુરૈશી
અને હવે વિવિધ વિષયો પરની નિયમિત શ્રેણીઓના લેખો તરફ નજર કરીએ:
સપ્ટેમ્બર ૨૦૨૫માં વેબ ગુર્જરી પર 'ફિલ્મ સંગીતની સફર'માં પ્રકાશિત થયેલા લેખો:
કોમેડી ગીતો – ज़रूरत है ज़रूरत है …..! एक श्रीमती की, कलावती की, सेवा करे जो पति की
ફિલસુફીભર્યાં ગીતો – ૩૯ – बनाते है दुनिया को एक आनंद आश्रम
બીરેન કોઠારીની ફિલ્મનાં ક્રેડીટ ટાઈટલ્સ સાથે વાગતાં ટાઈટલ સોંગની શ્રેણીમાં નાં આંખે (૧૯૬૮) ટાઈટલ
ગીતને રજૂ કરે છે.
વાદ્યવિશેષ શ્રેણીમાં પિયૂષ પંડ્યા અને બીરેન કોઠારી આ મહિને ફૂંકવાદ્યો - હાર્મોનિકા/માઉથ ઓર્ગન – ૨ ને લગતાં યાદગાર ગીતોને રજૂ કરે છે..
દિપક સોલીયા 'ધિક્કારનાં ગીતો' માં જખમો પણ રચી શકે છે ખજાનો! રજૂ કરે છે.
ભગવાન થાવરાણીની ફિલ્મી ગઝલોનું નાનકડું પણ અનોખું વિશ્વ શ્રેણી ૧૨૧ ગઝલકારોની
અનોખી ગઝલ રચનાઓ સાથે પુરી થઈ. આ મહિને આગા મહશર શિરાઝી, સુદર્શન ફાકિર, અને મિર્ઝા અસદુલ્લાહ ખાં ગાલિબની ગઝલો પેશ કરે છે. આ લેખમાળાના બધા
મણકા, ફિલ્મી ગ઼ઝલોનું
અનોખું વિશ્વ પર ક્લિક કરવાથી એક સાથે વાંચી /
ડાઉનલોડ કરી શકાય છે.
આ બ્લૉગોત્સવના દરેક અંકના અંતમાં આપણે આજના અંકમાં ઉલ્લેખાયેલ કોઈ પણ પોસ્ટ
સાથે સંકળાયેલ હોય એવાં મોહમ્મદ રફીનાં ગીત યાદ કરતાં હોઈએ છીએ. ૨૦૨૫માં આપણે ઓ પી નય્યર
રચિત મોહમ્મદ રફીનાં યુગલ ગીતો યાદ કરી રહ્યાં છીએ. આજે મોહમ્મદ રફીએ અમુક ગાયિકાઓ સાથે ઓ પી
નય્યરનું જે એક જ યુગલ ગીત ગાયું તે સાંભળીશું. ......
મેરી નિગાહને ક્યા
કામ .... જ઼ૂઠે ઝમાને ભર કે -- મુસાફિર ખાના (૧૯૫૫) - નિર્મળા દેવી સાથે - ગીતકારઃ
મજરૂહ સુલ્તાનપુરી
તુ ઝરા સી બાત પે
ખફા ન હો - મિંં લમ્બુ (૧૯૫૬) - સુરૈયા સાથે - ગીતકારઃ હર્ષ
સાક઼ી કી નિગાહ
સે.... અય જી હોગા ક્યા આગે જનાબ - ખૂન કા બદલા ખૂન (૧૯૭૮) - ગીતકારઃ રામ ભારદ્વાજ
રંગ અબીલ ગુલાલ ... દિલ ઝૂમ રહે મસ્તીમેં - બિન માં કે બચ્ચે (૧૯૭૯) - પુષ્પા પાદગરે સાથે - ગીતકારઃ એસ એચ બિહારી
હોંઠ તીરે દો લાલ
હીરે - હીરા મોતી (૧૯૭૯) - દિલરાજ કૌર સાથે - ગીતકારઃ અહમદ વાસી
હિંદી ચિત્રપટ સંગીતના આપણા આ બ્લૉગોત્સવને વધારે
માહિતીપ્રદ, રસપ્રદ અને વૈવિધ્યસભર કરવા માટે આપનાં સૂચનો
આવકાર્ય છે.
અહીં રજૂ કરાયેલ, લેખો,
બ્લૉગ પૉસ્ટ્સ, તસ્વીરો અને વિડીયો / ઓડીયો લિંક્સના પ્રકાશાનાધિકાર
મૂળ રચયિતાના અબાધિત રહે છે.
