જયદેવની તેજસ્વી સંગીત પ્રતિભાનું મૂલ્ય હંમેશાં ઓછું અંકાયું : ૧૯૭૯ - ૧૯૮૦
ખુબ અનોખા સંગીતકાર જયદેવનાં ગીતોને યાદ
કરવાનો ઉપક્રમ આપણે આપણાં આ માધ્યમ પર ૨૦૧૮થી શરૂ કરેલ છે.
§ ૨૦૧૮ માં ૧૯૫૪થી ૧૯૬૩નાં વર્ષોનાં તેમની સૌથી વધારે સફળ ફિલ્મો ગણી
શકાય એવી ફિલ્મોનાં ગીતો
§ ૨૦૧૯માં તેમની
૧૯૬૪થી ૧૯૭૦નાં વર્ષોની ઓછી જાણીતી ફિલ્મોનાં ઓછાં જાણીતાં
ગીતો,
§ ૨૦૨૦ માં ૧૯૭૧ નાં
અસફળ રહેલી ફિલ્મોનાં તેમનાં ખુબ વખણાયેલાં ગીતોને,
§ ૨૦૨૧માં ૧૯૭૨-૭૩માં ફિલ્મોની નિષ્ફળતાએ જે ગીતોને પણ ભુલાવી
દીધાં તે ગીતોને,
§
૨૦૨૨માં ૧૯૭૪ - ૧૯૭૫નાં વર્ષોની ભુલાવા
લાગેલી ફિલ્મોની કેટલીક સુરાવલીઓને,
§ ૨૦૨૩માં વર્ષ ૧૯૭૬ - ૧૯૭૭ની
ફિલ્મો લૈલા
મજનુ, આલાપ અને ઘર્રૌંદામાં જયદેવની બીજી ઈનિંગ્સ નવપલ્લિત
થતી રચનાઓ, અને
§ ૨૦૨૪માં
૧૯૭૮નાં વર્ષની ફિલ્મો ગમન,
સોલવાં સાવન અને તુમ્હારે લિયેનાં ગીતો
આપણે યાદ કરી ચુક્યાં છીએ.
આજના
મણકામાં આપણે ૧૯૭૯ની ફિલ્મ ‘દુરિયાં’નાં અને ૧૯૮૦ની ફિલ્મ ‘આઈ મેરી યાદ’નાં અને બે ગૈરફિલ્મી ગીતોની યાદ તાજી કરીશું.
દુરિયાં
૧૯૭૯
પતિ-પત્ની
બંને વ્યાવસાયિક કારકિર્દી ધરાવતાં હોય, તેમાં સફળ પણ હોય અને તેમાથી જન્મતાં વમળોનાં એ સમયના વિષયની
વાતને સુદર્શન ફાકીર જેવા શાયરનાં ગીતોને સંગીતમાં વાણી લેવામાં જયદેવની
પ્રયોગશીલતાને મોકળું મેદાન મળે છે.
ઈવનિંગ ન્યૂઝ
– દુરિયાં (૧૯૭૯) – મન્ના ડે – ગીતકાર: સુદર્શન ફાકીર – સંગીત: જયદેવ
ગીત પોતેજ
એ કે ટૂંક રેખાચિત્ર છે -
યે ખબર આઈ
હૈ
PTI સે
જિસમેં મંત્રીજી
બોલે
દેશ સે ગરીબી હટાની
હૈ
એક બુઢ્ઢા ગરીબા
બોલા
મંત્રીજી
યે ખબર તો બહુત હી
પુરાની હૈ
જલાલ આગા અભિનીત કરે છે.
રામ
સ્વરૂપને કતલ કિયા
ઔર પરિણામ સ્વરૂપ
પકડે ગયે
ઈસે કહતે હૈં isey
kehte hain
કન્ફ્યુઝ્ન
કન્ફ્યુઝ્ન
નહીં
કન્ફ્યુઝ્નિઝમ બોલો
અરરે બાબુ
કિતને ઇઝમ
ઇઝમ આતા તો લીડર ન
બનતા
મોહન ચોટીએ અભિનીત કરેલ છે.
લીજીએ
સુનીયે યે
ખબર આઈ હૈ
ઊડતી ચિડિયાને
ફૈલાઈ હૈ
ભાઈ કી સાલી
ભગા કર લે ગયા એક
ભાઈ
જલાલ આગા જ ફરીથી પરદા પર ગાય છે,પણ
લો અપની
ખબર ભી છપ ગયી
ખુદ ઉત્તમ કુમાર,
અને
અર્રે
નહીં બાબા
ઐસા તો પાનીપતમેં
ભી હુઆ થા
શર્મીલા ટાગોર જ સ્વયં પરદા પર અભિનીત કરે છે.
ખોટા પૈસા નહીં ચલેગા – દુરિયાં (૧૯૭૯) – પ્રિતી સાગર, કે એન શર્મા, રાનુ મુખર્જી – ગીતકાર: સુદર્શન ફાકીર – સંગીત: જયદેવ
બાળકો
માટેનાં ગીતમાં સુદર્શન ફાકીર બહુ ગંભીર વાત જેટલી હળવાશથી કહે છે તેટલી જ હળવાશથી
જયદેવે તેને સંગીતમાં પણ વણી લીધેલ છે.
ઝિંદગીમેં જબ તુમ્હારે ગ઼મ નહીં થે – દુરિયાં (૧૯૭૯) – અનુરાધા પૌડવાલ, ભુપીન્દર – ગીતકાર: સુદર્શન ફાકીર – સંગીત: જયદેવ
વ્યાવસાયિક
કારકિર્દીમાં વ્યસ્ત પતિ પત્નીના જીવનના આતરપ્રવાહોને આ ગીતમાં અભિવ્યક્ત કરાયા
છે.
આ ગીત
દર્શકોએ વધાવી લીધેલું.
ઝિંદગી ઝિંદગી મેરે ઘર આના ઝિંદગી – દુરિયાં (૧૯૭૯) – ભુપીન્દર – ગીતકાર: સુદર્શન ફાકીર – સંગીત: જયદેવ
લગ્ન
જીવનની સુખદ પળોને માણવાની પળોને ભૂપીંદર અને અનુરાધા પૌડવાલ વાચા આપે છે.
લગ્ન જીવન હવે એટલું અકારું બની ગયું છે કે પત્ની અનુરાધા પૌડવાલના સ્વરમાં બોલી ઊઠે છે કે ઝિંદગી મેરે ઘર ન આના ઝિંદગી.
આયી
તેરી
યાદ
(૧૯૮૦)
ફિલ્મનાં મુખ્ય કલાકારો બહુ જાણીતાં નથી, તેથી ફિલ્મ કદાચ ટિકિટ બારી પર સફળ નહીં રહી હોય. પરંતુ, હરિહરન, પીનાઝ મસાણી અને ભુપિન્દર જેવા હિંદી ફિલ્મોના અલ્પપરિચિત સ્વરો વડે સજાવેલાં ગીતો વડે જયદેવ એક નવી તાજગી જરૂર લાવી બતાવે છે.
ફિર તેરી યાદ દીપ જલાને આયી - આયી તેરી યાદ (૧૯૮૦) - ભુપીન્દર - ગીતકાર નક઼્શ લ્યાલપુરી - સંગીતઃ જયદેવ
ગીત આપણને પણ ઊંડા વિચારોમાં ખેંચી જાય છે.
આડ
વાતઃ
મુખડાના શરૂઆતના બોલ મોહમ્મદ રફી
અને સુમન કલ્યાણપુરના સ્વરમાં ગવાયેલ, બેખબર (૧૯૬૫) - ગીતકારઃ રાજા મહેંદી અલી ખાન - સંગીતઃ એસ મોહિન્દર)- નાં જોડીયાં ગીતના બોલ - ફિર તેરી યાદ ગીત સુનાને આયી - સાથે ગજબ સામ્ય ધરાવે છે.
તુમ્હારા પ્યાર શામિલ હૈ - આયી તેરી યાદ (૧૯૮૦) - પીનાઝ મસાણી - ગીતકાર નક઼્શ લ્યાલપુરી - સંગીતઃ જયદેવ
પીનાઝ મસાણી ગ઼ઝલ ગાયિકા તરીકે વધારે જાણીતાં હતાં , તેમ છતાં જયદેવ તેમના સ્વરને પ્રયોજવાના પ્રયોગ કરવામાં લેશમાત્ર ખચકાયા નથી.
સૌ બાર કહા આંખોંને યહી ફસાના - આયી તેરી યાદ (૧૯૮૦) - ભુપીન્દર, પીનાઝ મસાણી- ગીતકાર નક઼્શ લ્યાલપુરી - સંગીતઃ જયદેવ
ગાવામાં પણ બહુ અઘરૂં પડે એવાં આ ગીતમાં જયદેવનાં ગીતોમાં સામાન્યપણે અવશ્ય જોવા મળતું ગીતમાધુર્ય હાંસિયામાં ધકેલાઈ ગયું છે.
યે ખ્વાબ સા દેખા થા - આયી તેરી યાદ (૧૯૮૦) - હરિહરન - ગીતકાર નક઼્શ લ્યાલપુરી - સંગીતઃ જયદેવ
હરિહરનના સ્વરના પ્રયોજીને જયદેવ તેમની પ્રયોગશીલતાનું ફલક વિસ્તારે છે.
ગૈરફિલ્મી
ગીતો
બીતી વિભાવરી જાગ રે - સીમા સહગલ - ગીતકારઃ જયશંકર પ્રસાદ - સંગીતઃ જયદેવ
સીમા અનિલ સહગલ જમ્મુ-કાશ્મીરનાં સુખ્યાત ગઝલ ગાયિકા અને AIRનાં સક્રિય કલાકાર છે. તેમને જ્ઞાનપીઠ પુરસ્કાર પણ મળ્યો છે.
આ ગાયિકા વશે વધુ વિગતો તેમના બ્લૉગ “Seema
Sehgal Sings“ ની મુલાકાત લેવાથી મળી શકે છે.
મૈં રૂપ રસ ગંધ પૂર્ણ સાકાર કમલ - એસ જાનકી - ગીતકારઃ રામધારી સિંહ 'દિનકર' - સંગીતઃ જયદેવ
તેલુગુ અને તામિલ સિનેમા સંગીતમાં એસ જાનકી બહુ સન્માનીય અને લોકપ્રિય સ્થાન ધરાવે છે.
સંગીતકાર જયદેવનાં ગીતોને યાદ કરવાનો આપણૉ આ ઉપક્રમ હજુ આગળ વધશે.......
આવતા મહિનાના બીજા રવિવારે, વિસરાતી યાદોનાં ઊંડાણોમાં છૂપાઈ રહેલાં સદા જીવંત ગીતોની યાદને
નવપલ્લવિત કરવા, ફરી એક વાર મળીશું.
નોંધ - અહીં સંદર્ભે લીધેલી બધી તસ્વીરોના પ્રકાશાનાધિકારો તેના
મૂળ રચયિતાના અબાધિત રહે છે. અહીં આ તસ્વીરો નેટ પરથી,
સાભાર, લીધેલ છે.
