ચર્ચાની એરણે : ૧૯૪૩નાં ગીતો - સ્ત્રી સૉલો ગીતો - સરદાર અખ્તર, પારૂલ ઘોષ, લીલા સાવંત

 સરદાર અખ્તરનાં સૉલો ગીતો

હર ચીઝ યહાં કી હૈ તસલ્લી કા સહારા, તુમ પ્યારે જબ દિલ કો - ફેશન - ગીતકાર: આરઝુ લખનવી - સંગીત:  શાંતિ કુમાર

દિલકો દુખા કે બાર બાર, કહતે હૈ કે મુસ્કુરાયે જા - ફેશન - ગીતકાર: આરઝુ લખનવી - સંગીત:  શાંતિ કુમાર

કડવા ફલ નેકી કા નિકલા, ક્યા સમજ઼તે થે કયા નિકલા - ફેશન - ગીતકાર: આરઝુ લખનવી - સંગીત:  શાંતિ કુમાર

જો ન કિસી કા બન સકે - ફેશન - ગીતકાર: આરઝુ લખનવી - સંગીત:  શાંતિ કુમાર

પારૂલ ઘોષનાં સૉલો ગીતો

૧૯૪૩નાં વરષ માટે પારૂલ ઘોષનાં અય વાદ-એ-સબા ઈઠલાતી ન જા, મેરા ગુંચા-એ-દિલ તો સુખ ગયા અને મૈં ઉનકી બન જાઉં (હમારી બાત), પપીહા રે મેરે પિયા સે કહિયો જા (કિસ્મત), આયે ભી વો, ગયે ભી વો, ખત્મ ફસાના હો ગયા (નમસ્તે) એટલાં સૉલો ગીતો  Memorable Songs of 1943 માં આવરી લેવાયાં છે.

ચશ્મ-એ-પુરન્નમ બહા કે દેખ લિયા. હાલ-એ-દિલ સુના કે દેખ લિયા - મુસ્કુરાહટ - ગીતકાર: ઈશ્વર ચંદ્ર કપૂર - સંગીત: સી રામચંદ્ર

હિંદી ફિલ્મ ગીત કોશમાં ગાયકના નામની નોંધ નથી, પણ જૂની ફિલ્મોનાં ગીતોના બહુ અભ્યાસી સદાનંદ કામથ આ ગીત પારૂલ ઘોષ વડે ગવાયેલું છે તેમ નોંધે છે.

દિલ લગે ના લગે, મોરા મન લગે ન લગે….નકટાઈવાલે બાબુ - નમસ્તે - ગીતકાર: ડી એન મધોક - સંગીત: નૌશાદ અલી

આઓ જી કભી આઓ જી…..દિલકે સિતાર પર તેરે ગીત ગાઉં મૈં - નમસ્તે - ગીતકાર: ડી એન મધોક - સંગીત: નૌશાદ અલી

આજ પહલું મેં દર્દ સા ક્યા હૈ - સવાલ - ગીતકાર: વલી સાહબ -  પન્નાલાલ ઘોષ

અજય યુવરાજે આ ગીતની ક્લિપમાં આયે ભી વો ગયે ભી વોહ પણ જોડી દીધું છે.

લીલા સાવંતનાં સૉલો ગીતો

લીલા સાવંતનું ૧૯૪૩ માટેનું એક સૉલો ગીત, સોઝ-એ-ગમ (નઈ ઝિંદગી) નેટ પર મળી નથી શક્યું.

મોરે જુબના પે આઈ બહાર રે,, દેખો દેખો ના લાગે નજ઼રીયા - દાવત - ગીતકાર:  તન્વીર લખનવી - સંગીત: વસંત કુમાર

મસ્તીકે તરાનોંસે ઉમ્મીદોંકો જગા દે - મોહબ્બત કી જીત - ગીતકાર: એહસાન રિઝ્વી - સંગીત: વસંત કુમાર

તેરે નન્હે ગિરધારીને હાયે મટકી મોરી ફોડી - નર્સ - ગીતકાર: ડી એન મધોક - સંગીત: જ્ઞાન દત્ત

જીવન સપના જગ સપનેકી છાયા - નર્સ - ગીતકાર: ડી એન મધોક - સંગીત: જ્ઞાન દત્ત 

ચર્ચાની એરણે : ૧૯૪૪ નાં ગીતો - સ્ત્રી સૉલો ગીતો - નૂરજહાં, પારૂલ ઘોષ અને હજુ બીજાં અન્ય ગાયિકાઓ

 નૂરજહાંનાં સૉલો ગીતો

૧૯૪૪માં નુરજહાંની બે ફિલ્મો હતી. Memorable Songs of 1944  માં તે પૈકી 'દોસ્ત'નાં બે સૉલો ગીતો - બદનામ મોહબ્બત કૌન કરે ઔર ઈશ્ક઼ કો રુસવા કૌન કરે અને કોઈ પ્રેમકા દે દો સંદેસા હાયે લૂટ ગયા - અને 'લાલ હવેલી'નું - ભૈયા હમારોજી અને તેરી યાદ આયે સાંવરીયા - આવરી લેવાયાં છે.

અબ કૌન મેરા, અબ કૌન મેરા - દોસ્ત - ગીતકાર: શમ્સ લખનવી - સંગીતકાર: સજ્જાદ હુસ્સૈન

અલમ પર અલમ સિતમ પર સિતમ હમ ઉઠાએ હુએ હૈ - દોસ્ત - ગીતકાર: શમ્સ લખનવી - સંગીતકાર: સજ્જાદ હુસ્સૈન

બનતી નઝર નહીં આતી તદબીર હમારી - લાલ હવેલી - ગીતકાર: મુન્શી શમ્સ લખનવી -  સંગીતકાર: મીર સાહબ

પારૂલ ઘોષનાં સૉલો ગીતો

પારૂલ ઘોષનાં 'જ્વાર ભાટા'નાં બે સૉલો ગીતો - મેરે આંગનમેં ચીટકી ચાંદની અને ભુલ જાના ચાહતી હું ભુલ નહીં પાતી - Memorable Songs of 1944  માં આવરી લેવાયાં છે.

ભાભી રૂઠે ભાઈ મનાએ….તુ રૂઠે તો બોલ દિવાની - ઈન્સાન - ગીતકાર: પંડિત ઈન્દ્ર - સંગીતકાર: જ્ઞાન દત્ત

હિંદી ફિલ્મ ગીતકોશમાં ગાયિકાનાં નામની નોંધ નથી.

જરા બંસી બજા ઓ ગીરધારી ક્રુષ્ણ મુરારી - રૌનક઼ - ગીતકાર: ઈશ્વર ચંદ્ર કપૂર - સંગીતકાર: સી. રામચંદ્ર

હિંદી ફિલ્મ ગીતકોશમાં ગાયિકાનું નામ શ્રીમતી ઘોષ તરીકે નોંધાયું છે.

કુસુમ મંત્રીનાં સૉલો ગીતો

ફિર આયી હૈ દિવાલી, ખુશી સે નાચ રહી નૈયાં - બડી બાત - સાથીઓ સાથે - ગીતકાર: સ્વામી રામાનન્દ સરસવતી  - સંગીતકાર: ફિરોઝ નિઝામી

કૌશલ્યાનાં સૉલો ગીતો

માં, પ્યારી માં, ગોદમેં તેરી ખેલા બચપન મેરા - આઈના - ગીતકાર: પંડિત ફાની - સંગીતકાર: ફતેહ અલી ખાન

કુછ બોલ બોલ પંછી, ઓ પર ખોલ ખોલ પંછી  - આઈના - ગીતકાર: પંડિત ફાની - સંગીતકાર: ફતેહ અલી ખાન /ગુલશન સુફી

તારાનાં સૉલો ગીતો

આંખેં યે કહ રહી હૈ કી….. રામ કરે કહીં નૈના ન ઉલઝે - ચાર આંખેં - ગીતકાર:  નરેદ્ર શર્મા - સંગીતકાર: અનિલ બિશ્વાસ

લીલા સાવંતનાં સૉલો ગીતો

લીલા સાવંતનાં 'કલીયાં'માં ત્રણ સૉલો ગીતો છે, પરંતુ યુ ટ્યુબ પર એક જ જોવા મળ્યું છે.

લે આતે બહારોં કો,રાજા લૂટ લીયા - કલીયાં - ગીતકાર: કિદાર શર્મા - સંગીતકાર: જી એ ચિસ્તી

૧૯૪૪ માટે સ્ત્રી સૉલો ગીતોમાં આ બધાં ઉપરાંત, 'કાદંબરી'માં શાન્તા આપ્ટેનાં ૬ સૉલો અને ૨ સાથીઓ સાથેનાં ગીતો હતાં. આ પૈકી યુ ટ્યુબ પર ઉપલબ્ધ ૧ માત્ર ગીત  - મેરે જનમ મરણકે સાથી ચલો ચિતા પર સો જાયે - Memorable Songs of 1944 માં આવરી લેવાયું છે. તે જ રીતે ઉત્પલા સેનનું, 'મેરી બહેન'નું ૧ સૉલો ગીત - જલ જાને દો ઇસ દુનિયા કો – અને વિમલાનું, 'મેરી બહેન'નું ૧ સૉલો ગીત - મૈં ફૂલોંકે સંગ ડોલું રે - પણ Memorable Songs of 1944 માં આવરી લેવાયું છે.

આ ઉપરાંત પણ હજુ કોઈ રડ્યાંખડ્યાં સ્ત્રી સૉલો ગીત મારી નજરમાં ન આવ્યાં હોય તેમ બનવાની શકયતા પણ છે. પરંતુ, ૧૯૪૪નાં વર્ષ માટેનાં મારાં સાવ નગણ્ય જ્ઞાનની તે મર્યાદા સ્વીકારીને ૧૯૪૪નાં સ્ત્રી સૉલો ગીતોની એરણે લીધેલી આ ચર્ચાને અહીં પુરી કરૂં છું.

ચર્ચાની એરણે : ૧૯૪૫ નાં ગીતો - સ્ત્રી સૉલો ગીતો : અન્ય ગાયિકાઓનાં સૉલો ગીતો [૧]

દર વર્ષની 'ચર્ચાની એરણે' શ્રેણીમાં પુરુષ કે સ્ત્રી ગાયકોનાં ગીતોની રજૂઆત એક સરખી શૈલી અને ક્રમમાં રજુ કરતાં રહેવાનો સન્નિષ્ઠ પ્રયાસ રહ્યો છે. આ કારણે ઘણાં ગાયકોને 'અન્ય ગાયકો'ની છત હેઠળ એકઠાં કરીને રજૂ કરવાં પડે છે.

પારૂલ ઘોષ

વેહસત મેં અપને હાથોંકો ઢુઢતે હૈ - છમીઆ – સંગીતકાર: જ્ઞાન દત્ત 

આ આ સલોને સિપૈયા બેદર્દી પિયા કહાં છિપે હો - પરિન્દે – સંગીતકાર: પંડિત ગોવિંદરામ – ગીતકાર: રામમુર્તિ

હિંદી ફિલ્મ ગીતકોષ ગાયક તરીકે 'શ્રીમતી ઘોષ' એવી નોંધ દર્શાવે છે.

કભી તો જાગો ઓ સોનેવાલો, વોહ કિસ અદા સે જગા રહે હૈ - પરિન્દે – સંગીતકાર: પંડિત ગોવિંદરામ – ગીતકાર: રામમુર્તિ

હિંદી ફિલ્મ ગીતકોષ ગાયક તરીકે 'શ્રીમતી ઘોષ' એવી નોંધ દર્શાવે છે.

આતા હૈ લબોં પે નામ તેરા બાર બાર ક્યોં - પ્રતિમા – સંગીતકાર: અરૂણ કુમાર – ગીતકાર: નરેન્દ્ર શર્મા

ચાંદ ઉગા રે...મેરે મન કે આંગનમેં - પ્રતિમા – સંગીતકાર: અરૂણ કુમાર – ગીતકાર: નરેન્દ્ર શર્મા

ભુલ ગયે ભુલ ગયે તુમ પ્યાસ બુઝાના ભુલ ગયે - પ્રતિમા – સંગીતકાર: અરૂણ કુમાર – ગીતકાર: નરેન્દ્ર શર્મા

બેબી અલકા

'બડી માં'માં બેબી અલકાનાં ત્રણ ગીતો છે, પરંતુ યુ ટ્યુબ પર એક ગીત જ મળે છે.

પ્યારા પ્યારા ઋત હૈ, સુહાની મૌસમ હૈ - બડી માં - સંગીતકાર દત્તા કોરગાંવકર - ગીતકાર અન્જુમ પીલીભીતી

રત્તનબાઈ

જમ જમ રહે મેહેરબાં ધર્મ - ધર્મા - કોરસ સાથે - ગીતકાર: સજ્જાદ હુસૈન

  

સ્નેહપ્રભા પ્રધાન

હંસાનેવાલો કો રૂલાઓગે યે માલુમ ન થા - દિન રાત – સંગીતકાર: દાદા ચંદેકર – ગીતકાર: સંતોખ નદીમ

મૈં બન કે જોગન આયી તેરે ગલી - પ્રીત – સંગીતકાર: બુલો સી રાની  - ગીતકાર: ડી એન મધોક

મોરી ગલિયોં કી પીપલ  નિશાની - પ્રીત – સંગીતકાર: બુલો સી રાની  - ગીતકાર: ડી એન મધોક

નૈન ભાયે મોરે બાવરે, મનમેં પીડા હોયે - પ્રીત – સંગીતકાર: બુલો સી રાની  - ગીતકાર: ડી એન મધોક

હવે પછી હજુ બીજાં અન્ય ગાયિકાઓનાં વર્ષ ૧૯૪૫ નાં સૉલો ગીતો ચર્ચાની એરણે સાંભળીશું.

ચર્ચાની એરણે - ૧૯૪૬નાં ગીતો - સ્ત્રી સૉલો ગીતો - અન્ય ગાયિકાઓ [૨]

૧૯૪૬નાં વર્ષ માટે અન્ય ગાયિકાઓના સૉલો ગીતોના બીજા ભાગમાં હજુ ગાયિકા દીઠ ગીતોની સંખ્યા ઠીક ઠીક છે, પણ તેઓએ મહદ અંશે એક જ ફિલ્મનાં ગાયેલાં ગીતો જોવા મળે છે.

બીનાપાની મુખર્જીનાં સૉલો ગીતો

'દરબાન' (સંગીતકાર ગુલશન સુફી) માં બિનાપાની મુખર્જીનાં પાંચ અને 'રંગભૂમિ' (સંગીતકાર પ્રેમનાથ) માં ૧ સૉલો ગીતો છે, પરંતુ એક પણ ગીતનું ડિજિટલ વર્ઝન મળી શકયું નથી, જેને કારણે બિનાપાની મુખર્જીને 'અન્ય ગાયિકાઓ'માં સમાવવાની ફરજ પડી છે.

મૈં તો કરૂં પ્યાર, પિયા દૂર સે ભરમાએ - સફર – સંગીતકાર: સી રામચંદ્ર – ગીતકાર: જી એસ નેપાલી 

ઘરકી શોભા હૈ સંતાન...કૈસી દોલત ક્યા સન્માન - સંતાન - સંગીતકાર રામચંદ્ર પાલ - ગીતકાર અન્જુમ પિલીભીતી 

સુશીલા રાનીનાં સૉલો ગીતો

સુશીલા રાની અહીં અભિનેત્રી-ગાયિકાની ભૂમિકામાં જોવા મળે છે.'ગ્વાલન'માં તો તેઓ મુખ્ય અભિનેત્રી છે, એટલે તેમના ફાળે ફિલ્મમાં પાઅંચ સૉલો ગીત ભજવવાનાં / ગાવાનાં આવ્યાં છે, પરંતુ આપણને તે પૈકી માત્ર બે ગીતોની જ ડિજિટલ લિંક મળી શકી છે.

ફરિયાદ કરેં કિસસે, કિસ્મતને રૂલાયા હૈ - ગ્વાલન – સંગીતકાર: હંસરાજ બહલ – ગીતકાર: પંડિત ઈન્દ્ર

ગુલનાર જોબન રાર મચાએ, ગલિયનમાં ઓ ગલિયનમાં  - ગ્વાલન – સંગીતકાર: હંસરાજ બહલ – ગીતકાર: પંડિત ઈન્દ્ર 

જયશ્રીનાં સૉલો ગીતો

જયશ્રી પણ 'ડૉ. કોટનીસકી અમર કહાની'ની મુખ્ય અભિનેત્રી છે, એ દાવે તેમણે પણ તેમણે પર્દા પર ભજવેલાં ગીતો પોતાના સ્વરમાં જ ગાયાં છે.

નઈ દુલ્હન...મૈં હું નન્હી નઈ દુલ્હન - ડૉ. કોટનીસકી અમર કહાની – સંગીતકાર: વસંત દેસાઈ - ગીતકાર: દીવાન શરાર 

ચિત ડોલે,સુબહો શામ પ્રભુજી - ડૉ. કોટનીસકી અમર કહાની – સંગીતકાર: વસંત દેસાઈ - ગીતકાર: દીવાન શરાર  

હંસ હંસ કે, હંસ હંસ કે આઈ હો, ફૂલ ખીલે પેડ હીલે - કોરસ સાથે -- ડૉ. કોટનીસકી અમર કહાની – સંગીતકાર: વસંત દેસાઈ - ગીતકાર: દીવાન શરાર 

દેખો મૌજ બહાર, જગમેં ઋતુ મતવાલી આઈ - ડૉ. કોટનીસકી અમર કહાની – સંગીતકાર: વસંત દેસાઈ - ગીતકાર: દીવાન શરાર

ચલ આ....ગ઼ુલામી નહી તુ જોશમેં આ, યે દેશ હૈ તેરા - ડૉ. કોટનીસકી અમર કહાની – સંગીતકાર: વસંત દેસાઈ - ગીતકાર: દીવાન શરાર

હિંદી ફિલ્મ ગીત કોષ નોંધ ટાંકે છે કે આ ગીતના બોલ અને ધુન પ્રખ્યાત ચીની યુધ્ધ ગીત 'ચિલ્લાઈ' પર આધારિત છે.

પારૂલ ઘોષનાં સૉલો ગીતો

ગુન ગુન...બોલે ભંવરા, હમારી બગિયામેં - મિલન – સંગીતકાર: અનિલ બિશ્વાસ – ગીતકાર: પી એલ સંતોષી 

સુહાની બેરીયા બીતી જાએ, અકેલે બૈઠ જિયા ઘબરાયે - મિલન – સંગીતકાર: અનિલ બિશ્વાસ – ગીતકાર: પી એલ સંતોષી

મૈં કિસકી લાજ નિભાઉં ઔર કૈસે લાજ નિભાઉં - મિલન – સંગીતકાર: અનિલ બિશ્વાસ – ગીતકાર: આરઝૂ લખનવી 

જિસને બના દી બાંસુરી, ગીત ઉસીકે ગાએ જા - મિલન – સંગીતકાર: અનિલ બિશ્વાસ – ગીતકાર: આરઝૂ લખનવી  

હમકો ક્યોં દુશ્મન સમજતે હો - નઈ માં – સંગીતકાર: હનુમાન પ્રસાદ – ગીતકાર: રમેશ ગુપ્તા

મેરે નયનોંકો હે સખી, રોજ઼ ક્યોં એક સપના આએ - નઈ માં – સંગીતકાર: હનુમાન પ્રસાદ – ગીતકાર: રમેશ ગુપ્તા

હવે પછી અન્ય ગાયિકાઓનાં ૧૯૪૬નાં વર્ષનાં સૉલો ગીતોમાં આપણે શાંતા આપ્ટે, સરસ્વતી રાણે, લલિતા દેઉલકર, અનિમા દાસગુપ્તા, શોભા, મુમતાઝ શાન્તિ, જ્યોતિ, રાધારાની, ઈકબલ બાનો, સ્નેહપ્રભા પ્રધાન, બેબી અનુ અને બેબી મુમતાઝ દ્વારા ગવાયેલાં સૉલો ગીતો ચર્ચાની એરણે સાંભળીશું.