ચર્ચાની એરણે - ૧૯૪૬નાં ગીતો - સ્ત્રી સૉલો ગીતો - નસીમ અખ્તર, પારો દેવી

નસીમ અખ્તરનાં  સૉલો ગીતો

વિન્ટેજ એરાનાં ફિલ્મ સંગીત સાથે પરિચિત મિત્રો માટે નસીમ અખતર નામ જરૂર જાણીતું છે. જો કે મારો આ બધાં ગાયકો સાથેનો પરિચય 'ચર્ચાની એરણે' શ્રેણીમાં ૧૯૪૮ અને તે પહેલાંનાં વર્ષોનાં ગીતો સાંભળવાને કરણે જ થયો છે અને એટલા પૂરતો મર્યાદિત પણ રહ્યો છે. ૧૯૪૬નાં વર્ષ માટે આપણને નસીમ અખ્તરનાં એ સમયે લોકપ્રિય થયેલી 'કીમત' અને 'શાહજાહાં'નાં સોલો ગીતો ઉપરાંત, પહેલી જ વાર જેના વિષે આજે જાણવા મળ્યું હોય એવી ત્રણ ફિલ્મોનાં પણ સોલો ગીતો સાંભળવા મળે છે.

ચાંદ કો ગલે લગાયે બદરવા - કીમત – સંગીતકાર: નૌશાદ અલી – ગીતકાર: મજરૂહ સુલ્તાનપુરી

હમસે ખુશ હૈ ઝમાના - કીમત – સંગીતકાર: નૌશાદ અલી – ગીતકાર: મજરૂહ સુલ્તાનપુરી

જીતા હૈ યા મરતા હૈ કોઈ. તુને ન જાના અય ભુલનેવાલે - કીમત – સંગીતકાર: નૌશાદ અલી – ગીતકાર: મજરૂહ સુલ્તાનપુરી

મન પગલે સ્વપ્ન દિખાયે, મન જ઼ૂઠે દિપ જલાયે - કીમત – સંગીતકાર: નૌશાદ અલી – ગીતકાર: મજરૂહ સુલ્તાનપુરી

બોલો બોલો જી ભગવાન, કૈસી રચાઈ તુને માયા - માં બાપકી લાજ – સંગીતકાર: અલ્લા રખા ક઼ુરૈશી 

પ્રભુજી મુજ઼ે આસરા હૈ તુમ્હારા - માં બાપકી લાજ – સંગીતકાર: અલ્લા રખા ક઼ુરૈશી

બરબાદ ન કર દે કઃહીં બેદર્દ ઝમાના, અલ્લાહ બચાના - શાહજહાં – સંગીતકાર: નૌશાદ અલી – ગીતકાર: ખુમાર બારાબંક્વી

આગ લગી હૈ દિલમેં વહ પ્યારી, ગાને લગી વો ઉમંગે સારી - શાહજહાં – સંગીતકાર: નૌશાદ અલી – ગીતકાર: ખુમાર બારાબંક્વી 

મુઝે લૂટ લિયા રે….ભોલે સનમને - સોહની મહિવાલ – સંગીતકાર: લાલ મોહમ્મદ – ગીતકાર: સ્વામી રામાનન્દ 

હિંદી ફિલ્મ ગીત કોષમાં આ ગીતનાં ગાયિકાનાં નામનો ઉલ્લેખ નથી.

દુનિયા સે મિટાએ મુઝે યા દિલ સે ભુલાએ - વામિક઼ અઝરા – સંગીતકાર: અલ્લા રખા ક઼ુરૈશી  -    ગીતકાર: તન્વીર નક્વી

આ તેરા ઈન્તઝાર હૈ - વામિક઼ અઝરા – સંગીતકાર: અલ્લા રખા ક઼ુરૈશી  -    ગીતકાર: તન્વીર નક્વી

પારો દેવીનાં સૉલો ગીતો

૧૯૪૬નાં વર્ષમાં પારો દેવી એ સચિન દેવ બર્મનની પણ પહેલવહેલી હિંદી ફિલ્મ 'શિકારી'થી હિંદી ફિમ સંગીતના ક્ષેત્રે પદાર્પણ કર્યું છે. તે ઉપરાંત 'ધનવાન'માં પણ તેમનું અદાકારા તરીકે નામ છે, એટલે યુ ટ્યુબ પર આજે મળી શકેલાં એકથી વધારે ગીત તેમણે ગાયાં હોવાની શક્યતા છે. પરંતુ હિંદી ફિલ્મ ગીત કોષમાં પણ એ વિષે કોઈ નક્કર માહિતી ન હોવાથી આપણે જે મળ્યું છે તેનો સંતોષ માની લઈશું.

તેરે ગ઼મ સે મિઅલ રહા હૈ, મુઝે હર તરાહ સહારા - ધનવાન – સંગીતકાર: શાંતિ  કુમાર – ગીતકાર: બેહજ઼ાદ લખનવી

જબ ઘર મેં લગી આગ, સભી બંશી બજાએ - શિકારી – સંગીતકાર: એસ ડી બર્મન – ગીતકાર: જી એસ નેપાલી

હિંદી ફિલ્મ ગીત કોષમાં આ ગીતનું એક સોલો અને એક સાથીઓ સાથેનું એમ બે વર્ઝનનો ઉલ્લેખ છે. યુ ટ્યુબ પરથી મળેલી ક્લિપમાં બન્ને વર્ઝન આવરી લેવાયાં જણાય છે. 

છુપો છુપો ઓ ડરનેવાલો - શિકારી – સંગીતકાર: એસ ડી બર્મન – ગીતકાર: જી એસ નેપાલી

હવે પછી ચર્ચાની એરણે ૧૯૪૬નાં વર્ષ માટેનાં  દિલશાદ બેગમ  અને કલ્યાણી દાસનાં સૉલો ગીતો સાંભળીશું.

ચર્ચાની એરણે : ૧૯૪૭નાં ગીતો :: સ્ત્રી સૉલો ગીતો - અન્ય સ્ત્રી ગાયિકાઓ અને લતા મંગેશકર [૩]

પારો દેવીનાં સૉલો ગીતો

વિન્ટેજ એરાની પાર્શ્વગાયિકાઓમાં ઘણી ગાયિકાઓ એવી હતી જે કોઈ સમયે કોઠા પર ગાયન કરતાં. પારો દેવી પણ એ 'ક્લ્બ'નાં સભ્ય હતાં. હિંદી ફિલ્મોમાં સહનાયિકા/ગાયિકા તરીકે તેમનું પદાર્પણ ‘શિકારી’ (૧૯૪૬)માં થયું હતું. આમ હિંદી ફિલ્મ જગતના ક્ષેત્રે તો ૧૯૪૭નું વર્ષ તેમનું બીજું જ વર્ષ છે. એ દૃષ્ટિઇ જોતાં આ વર્ષમાં તેમનાં સૉલો ગીતોની સંખ્યા અને સંગીરકારોનું વૈવિધ્ય ઘણું સન્માનીય છે. જો કે આગળ જતાં પ્રદા પર ભજવેલાં ગીતો માટે શમશાદ બેગમના સ્વરને અજમાવાતો થયો હતો.

મુહબ્બત જતાને કો જી ચાહતા હૈ - અમર આશા -સંગીતકાર શાંતિ કુમાર (દેસાઈ) - ગીતકાર ક઼ાબિલ અમૃતસરી

અંબવા કી ડાલી પે કોયલ બોલે રે - દો ભાઈ – સંગીતકાર: એસ ડી બર્મન – ગીતકાર: રાજા મહેંદી અલી ખાન

કભી ભૂલે સે ન પૂછી મન કી બાત રસીયા - દો ભાઈ – સંગીતકાર: એસ ડી બર્મન – ગીતકાર: રાજા મહેંદી અલી ખાન

ઓ પંછી પરદેસીયા જા, ઊડ જા, મોરે પિયા કો સંદેશા લા - ઘરકી બહુ - સંગીતકાર શાંતિ કુમાર દેસાઈ + આર સી રોય - ગીતકાર  તારકેશ

મૈં  હૂં બાગકી કોયલ રાજા હો - હીરા – સંગીતકાર: હુસ્નલાલ ભગતરામ - ગીતકાર મુન્શી શમ્સ લખનવી 

તક઼દીરને બીગાડ દિયા કામ મેરા - હીરા – સંગીતકાર: હુસ્નલાલ ભગતરામ – ગીતકાર: ક઼મર જલાલાબાદી

ઉલ્ઝન જો બઢતી જા રહી હૈ ઇનઝાર કી - હીરા – સંગીતકાર: હુસ્નલાલ ભગતરામ -  ગીતકાર: મુન્શી શમ્સ લખનવી

બગીયા મેં આના દીરે ધીરે, માલનીયા દેખ ન લે - હીરા – સંગીતકાર: હુસ્નલાલ ભગતરામ – ગીતકાર:  મુન્શી શમ્સ લખનવી

જાને કી ક્યા જલદી હૈ, જાના ચલે ભી જાના - હીરા – સંગીતકાર: હુસ્નલાલ ભગતરામ -ગીતકાર મુન્શી શમ્સ લખનવી

મેનકા બાઈનાં સૉલો ગીતો

ઇન્ટરનેટ પરના એક સંદર્ભ અનુસાર મેનકા બાઈ (શિરોડકર) શોભા ગુર્તુનાં માતુશ્રી છે.

ઉન્હેં કિસ્સા-એ-ગ઼મ સુનાતી રહુંગી - ગુલ બકાવલી – સંગીતકાર: ફિરોઝ દસ્તુર + પ્રો. બુંદ ખાન – ગીતકાર: મુન્શી શેફ્તા

સરોજ વેલિંગકરનાં સૉલો ગીતો

સરોજ વેલિંગકર તલીમબધ્ધ શસ્ત્રીય ગાયિકા જ હોવાં જોઇએ. કમનસીબે નેટ પર તેમને લગતી બહુ અધિકૃત માહીતી મળી નથી શકી.

હાય દિલ ટૂટ ગયા - શાંતિ – સંગીતકાર: બી એસ ઠાકુર – ગીતકાર: શકીલ બદાયુની

નોંધ: જે ગીતોની યુ ટ્યુબ લિંક મળી નથી શકી એવાં ગીતો અહીં નથી સમાવ્યાં.

 'અન્ય' સ્ત્રી ગાયિકાઓ અને લતા મંગેશકરનાં ૧૯૪૭નાં વર્ષ માટેનાં સૉલો ગીતોની આપણી ચર્ચા હજૂ પણ ચાલુ રહે છે.