૧૯૪૯નાં ગીતો : ચર્ચાની એરણે : યુગલ ગીતો - મોહમ્મદ રફીનાં અન્ય ગાયિકાઓ સાથેનાં યુગલ ગીતો

૧૯૪૯ના વર્ષનાં મોહમ્મદ રફીનાં યુગલ ગીતોમાં આપણે અલ્પસંખ્યક ઈજારાનું બહુ નમૂનારૂપ ઉદાહરણ જોવા મળે છે. લતા મંગેશકર સાથેનાં યુગલ ગીતોની સંખ્યાની ટોચની આસ પાસ શમશાદ બેગમ અને સુરૈયાનાં મોહમ્મદ રફી સાથેનાં યુગલ ગીતોની સંખ્યામાં થતો ઘટાડો ધ્યાન ખેંચે છે. અને તે પછીથી અન્ય સ્ત્રી ગાયિકાઓ સાથેનાં યુગલ ગીતો એકેક બબ્બેની સંખ્યામાં ફેલાતાં જોવા મળે છે.

તો વળી હવે પછીના અંકમાં જોઈશું તેમ અન્ય સ્ત્રી-પુરુષ યુગલ ગીતોની સંખ્યા તો મોહમ્મદ રફીનાં કુલ યુગલ ગીતો સામે સાવ જ પાંખી પડે છે. જો કે લોકચાહનાના માપદંડ પર આ તારણો સાવ સાચાં નહીં ઉતરે.

                                          ગીતા રોય સાથે

ગીતા રોય સાથે મોહમ્મદ રફીનાં બે જ યુગલ ગીતો મને મળે છે.

કાંટે બનેગી કલિયાં - હમારી મંઝિલ - હુસ્નલાલ ભગતરામ - રાજેન્દ્ર કૃષ્ણ

ગયા અંધેરા, હુઆ સવેરા જાગ ઊઠા ઈન્સાન - કરવટ - હંસ રાજ બહલ - સરસ્વતી કુમાર 'દીપક'

                                શ્યામા (અને સાથીઓ) સાથે

ફરિયાદ ના કરના, કહીં ફરિયાદ ના - ઘરાના - મોહમ્મદ શફી - (?)

                                  અમીરબાઈ કર્ણાટકી સાથે

મૈં કૈસે કહ દૂં - જીવન સાથી - એસ મોહિન્દર - (?)

                              જોહરાબાઈ અંબાલેવાલી સાથે

ન કહ સકે, ન તડપ સકે - ધ લાસ્ટ મેસેજ (અંતિમ સંદેશ) - આબિદ હુસૈન - શરીન ભોપાલી

(આ ગીતની ઇન્ટરનેટ પરની હાયપરલિંક નથી મળી શકી)

                                 બિનાપાની મુખર્જી સાથે

ઓ લચ્છી ઓ લચ્છી તૂમ મન કો લગે અચ્છી - રૂમાલ - હંસ રાજ બહલ - મુલ્કરાજ ભાકરી

                                આશા ભોસલે (અને સાથી) સાથે

લો દુમ દબાકર ભાગે, હમ સબ કે સબ હોશીયાર - રૂમાલ - હંસ રાજ બહલ - નઝીમ પાનીપતી

                                        હમીદા બાનુ સાથે

મેહમાન બનકે આયે થે - શોહરત – અઝીઝ (હિંદવી) -?

આ ગીતનું મોહમ્મદ રફીનું સોલો વર્ઝન પણ આ ક્લિપમાં સાથે જ સાંભળવા મળે છે

                                           મોહનતારા સાથે

સંદેશ મેરા પા કે, મુઝે દરસ દીખા જા - વીર ઘટોત્કચ - એસ એન ત્રિપાઠી - અન્જુમ રેહમાની

હવે પછીના અંકમાં સંખ્યા અને લોકપ્રિયતામાં નોંધપાત્ર હિસ્સા સાથેનાં મુકેશનાં સ્ત્રી ગાયકો સાથેનાં યુગલ ગીતો સાંભળીશું.

૧૯૪૯નાં ગીતો : ચર્ચાની એરણે - સ્ત્રી સૉલો ગીતો - અન્ય સ્ત્રી ગાયિકાઓ - લલિતા દેઉલકર, અમીરબાઈ કર્ણાટકી, હમીદા બાનો, ઝીનત બેગમ, પુષ્પા હંસ

૧૯૪૯નાં જાણીતાં અને ઓછાં જાણીતાં ગીતોની ચર્ચાને એરણે આપણે સ્ત્રી સૉલો ગીતોમાં સુરૈયા, ગીતા રોય, શમશાદ બેગમ, રાજકુમારી, આશા ભોસલે તથા સુરીન્દર કૌર અને ઉમા દેવી તથા મીના કપૂર નાં સૉલો ગીતોને આ પહેલાં સાંભળી ચૂક્યાં છીએ.

અહીં રજૂ કરેલી ફિલ્મોમાં તેમ જ અન્ય કોઈ ફિલ્મોમાં આ ગાયિકાઓ અહીં રજૂ કરેલાં ગીતો સિવાય બીજાં ગીતો ગાયાં તો છે, પરંતુ મેં મારી પસંદની મર્યાદિત ક્ષમતા અનુસાર જ ગીતો મૂક્યાં છે. આમ અહીં મૂકેલાં ગીતો તેમનાં ૧૯૪૯નાં ગીતોનું પ્રર્તિનિધિત્ત્વ કરે છે એમ ન માની શકાય.

લલિતા દેઉલકરનાં સૉલો ગીતો

ક્યા સચ હૈ કસમ વોહ ભૂલાને લગે - બેદર્દ - રામપ્રસાદ - બાદલ 

રંગીલી દુલ્હન શર્મીલી દુલ્હન - દૌલત - હનુમાન પ્રસાદ - ક઼મર જલાલાબાદી 

મેરે દિલ કો ખિલોના ન સમજ ના સનમ - સાંવરિયા - સી રામચંદ્ર - પી એલ સંતોષી 

હમ કિસકો સુનાયે હાલ યે દુનિયા પૈસો કી - શબનમ - એસ ડી બર્મન - ક઼્મર જલાલાબાદી 

અમીરબાઈ કર્ણાટકી નાં સૉલો ગીતો

મેરે છૈલ છબીલે તેરે નૈન રસીલે - નેકી ઔર બદી - રોશન - કિદાર શર્મા 

પહને પીલા રંગકી સારી - સાવન આયા રે - ખેમચંદ પ્રકાશ - ભરત વ્યાસ 

 હમીદા બાનોનાં સૉલો ગીતો

દિલ મેરા તડપાનેવાલે શાદ રહે આબાદ રહે - જનમપત્રી - ગુલશન સુફી - અઝીઝ કશ્મીરી 

દિલ તૂટ ગયા , મિટ ગયે અરમાન - સોહરત - અઝીઝ હિન્દી - નઝીમ પાનીપતી 

ઝીનત બેગમનાં સૉલો ગીતો

ઘટ કારી મતવારી આયી - એક થી લડકી - વિનોદ - અઝીઝ કશ્મીરી 

જા ઊડ જારે કાગવા લે જા સંદેશવા - કનીઝ - ગુલામ હૈદર - હસરત લખનવી 

પુષ્પા હંસનાં સૉલો ગીતો

'અપના દેશ'નાં મુખ્ય નાયિકા પણ પુષ્પા હંસ હતાં એ નાત તેમણે આ ફિલ્મમાં ઘણા ગીતો ગાયાં છે. આપણે તો અહી તેમનું એક જ ગીત લીધું છે.

દિલ-એ-નાદાન તૂઝે હુઆ ક્યા હૈ - અપના દેશ - પુરુષોત્તમ - મિર્ઝા ગ઼ાલિબ 

આ સાથે 'અન્ય' સ્ત્રી ગાયિકાઓનાં સૉલો ગીતો વિષે વિગતે ચર્ચાનો દૌર અહીં પૂરો થાય છે.

હવે પછી આપણે મને સૌથી વધારે ગમેલાં લતા મંગેશકર સિવાયનાં અન્ય સ્ત્રી સૉલો ગીતોની વાત કરીશું.

૧૯૫૦નાં ગીતો : ચર્ચાની એરણે - યાદગાર યુગલ ગીતો (૫) : પુરુષ-પુરુષ અને સ્ત્રી-સ્ત્રી ગાયકોનાં યાદગાર યુગલ ગીતો

‘Best songs of 1950: And the winners are?ની ચર્ચામાં આપણે પુરુષ-સ્ત્રી યુગલ ગીતો સાંભળી ચૂક્યાં છીએ. આ વર્ષનાં ગીતોની એક ખાસિયત એ કહી શકાય કે પુરુષ + પુરુષ અને સ્ત્રી-સ્ત્રી યુગલ ગીતોની સંખ્યા નોંધપાત્ર કહી શકાય તેવાં પ્રમાણમાં રહી છે.

પુરુષ-પુરુષ ગાયકોનાં યાદગાર યુગલ ગીતો

અહીં રજૂ કરાયેલાં પુરુષ-પુરૂષ યુગલ ગીતો બે મિત્રોની નોંક ઝોંક,મજાક-મસ્તીની જ આસપાસ રચાયાં છે. જો કે ગીતોમાં ગાયકોની જોડીઓમાં અનોખાપણું જરૂર છે.

મુકેશ + જી એમ દુર્રાની - ઐસેમેં જો કોઈ છમ સે આ જાએ - હંસતે આંસૂ - શેવાન રીઝવી - ગુલામ મોહમ્મદ 

 મોહમ્મદ રફી + રાજા ગુલ - એક ચક્કર પાંઓમેં હૈ, એક ચક્કર સરમેં હૈ - શાદીકી રાત - સર્શાર સૈલાની - પંડિત ગોબિંદરામ

ચીતળકર + મોહમ્મદ રફી - કહનેવાલે સચ કહ ગયે હૈ - નિરાલા - પી એલ સંતોષી - સી રામચંદ્ર

ચીતળકર + મોહમ્મદ રફી - અરે કિસ્મતકા સિતારા ચમકા....સબ કુછ દેતા છપ્પડ ફાડકર દેતા - સંગીતા - પી એલ સંતોષી - સી રામચંદ્ર

સ્ત્રી-સ્ત્રી ગાયકોનાં યાદગાર યુગલ ગીતો

ગીતોની સંખ્યા અને વૈવિધ્યની દૃષ્ટિએ ૧૯૫૦નું વર્ષ સ્ત્રી-સ્ત્રી  યુગલ ગીતો માટે યાદગાર કહી શકાય, તો વળી કેટલાંક  ગીતો તો માત્ર આ ગીતોની કક્ષામાં જ નહીં, પણ બધાં જ પ્રકારનાં ગીતોમાં પણ અગ્રેસર બની રહે તેવાં પણ રહ્યાં છે.

શમશાદ બેગમ + લતા મંગેશકર -  કિસીકે દિલમેં રહના થા - બાબુલ - શકીલ બદાયુની - નૌશાદ

લતા મંગેશકર + શમશાદ બેગમ - કસકે કમર હોજા તૈયાર - સંગ્રામ - પી એલ સંતોષી - સી રામચંદ્ર  

[આડ વાત : ગીતને પર્દા પર સાવ નાનાં-સાં શશી કપૂર અને તબસ્સુમે ભજવ્યું છે.]

લતા મંગેશકર + ઉમા દેવી - ન જાને ક્યોં ગભરા રહી હો, નઝર કુછ બહકી - માંગ - પ્રકાશ - ગુલામ મોહમ્મદ 

લતા મંગેશકર, ગીતા રોય અને કોરસ - પનઘટ પર ન જૈયો ઘુંઘટ ઉતાર કે - રાજ મુકુટ - ભરત વ્યાસ - ગોબિંદરામ 

લતા મંગેશકર + અમીરબાઈ કર્ણાટકી - ગોરે ગોરે ઓ બાંકે છોરે - સમાધિ - રાજેન્દ્ર કૃષ્ણ - સી રામચંદ્ર 

લતા મંગેશકર + સરસ્વતી રાણે - જબ દિલકો સતાયે ગમ, છેડ સખી સરગમ - સરગમ - પી એલ સંતોષી - સી રામચંદ્ર

લતા મંગેશકર + સરસ્વતી રાણે - તિનક તિન તાની.. દો દિનકી જિંદગાની - સરગમ - પી એલ સંતોષી - સી રામચંદ્ર

લતા મંગેશકર + રાજ કુમારી - હમ આહ ભી કરતે હૈં - નઝરને લૂટ લિયા - વફા - હસરત જયપુરી - વિનોદ 

ગીતા રોય + મીના કપૂર - મૈને બાલમ સે - આધી રાત - રાજેન્દ્ર કૃષ્ણ - હંસરાજ બહલ 

ગીતા રોય + સુરૈયા - પ્રીતકા નાતા જોડનેવાલે - અફસર - નરેન્દ્ર શર્મા - એસ ડી બર્મન

ગીતા રોય + આશા ભોસલે - મૌસમ હૈ નમકીન સાંવરીયા , આ જા રે - બીવી - નઝીમ પાણીપતી - અઝીઝ હિન્દી 

ગીતા રોય + ઝોહરાબાઈ અંબાલેવાલી - એક તરફ જલ રહા દીપક….પ્રીત કા ગીત - શ્યામ બાબુ પાઠક 

મુબારક બેગમ + સુલોચના કદમ - શામ હુઈ ઔર દીપ જલે...આકાશ પે તારે નાચેંગે - બસેરા - સરદાર ઈલ્હમ - એમ એ રૌફ

[મુબારક બેગમ અને સુલોચના કદમની જોડીનું ગીત બહુ જ અસામાન્ય સંયોજન કહી શકાય, પણ આ ગીતની ઑડિયો કે વિડીયો લિંક મળી શકી નથી.]

રાજ કુમારી + લલિતા દેઉલકર - મોરા ભોલા સા બાલમા રે, નહી સમઝે હમારે ઈશારે - ખામોશ સિપાહી - ડી એન મધોક - હંસરાજ બહલ  

ક્રમશઃ ||  ૧૯૫૦નાં ગીતો : ચર્ચાની એરણે - યાદગાર યુગલ ગીતો (૬) : યાદગાર ત્રિપુટી અને ત્રિપુટી+ ગીતો