૧૯૫૦નાં ગીતો : ચર્ચાની એરણે - યાદગાર યુગલ ગીતો (૧) : મુકેશનાં યાદગાર યુગલ ગીતો

યાદગાર યુગલ ગીતો

કોઈ પણ વર્ષનાં ગીતોની સમીક્ષા કરવાના ‘Best songs of 1950: And the winners are?  પ્રયોગનું, સ્ત્રી સૉલો અને પુરુષ સૉલો ગીતો પછી ત્રીજું પરિમાણ યુગલ ગીતો છે.

આપણી ફિલ્મનો વિષય કોઈ પણ હોય, ફિલ્મમાં યુગલ ગીતોને વણી લેવાતાં જ રહ્યાં છે. સ્વાભાવિક છે કે યુગલ ગીતોના પ્રકારમાં પુરુષ-સ્ત્રી યુગલ ગીતોનો હિસ્સો ઘણો વધારે હોય. પરિણય, મિલન, વિરહ, પ્રેમભંગ, પ્રેમ દ્રોહ જેવાં કેટલાંય પાસાંઓને ચરિતા ર્થ કરવામાં પુરુષ-સ્ત્રી યુગલ ગીતો અહમ ભૂમિકા ભજવતાં રહ્યાં છે. તે સિવાય સહેલીઓ (કે મિત્રો)અને / અથવા સાથીઓ સાથે ગવાતાં સ્ત્રી-સ્ત્રી યુગલ ગીતો અને પુરુષ-પુરુષ યુગલ ગીતો પણ યુગલ ગીતોમાં ઘણો સિદ્ધ થઇ ચૂકેલ પ્રકાર બની રહ્યો છે. તે ઉપરાંત ક્યારેક પુરુષ+પુરુષ+સ્ત્રી કે સ્ત્રી+સ્ત્રી+પુરુષ ત્રિપુટી ગીતો કે આમાંના કોઇ પણ મિશ્રણ સાથેનાં ચતુકોષ્ણ ગીતો પણ બહુ સફળતાથી પ્રયોગ કરાતાં રહ્યાં છે.

૧૯૫૦નાં વર્ષ માટે આપણે પુરુષ-સ્ત્રી યુગલ ગીતો, સ્ત્રી-સ્ત્રી યુગલ ગીતો અને પુરુષ-પુરુષ યુગલ ગીતો એમ ત્રણેય પ્રકારનાં યુગલ ગીતોની વાત કરી શકીશું એટલાં ગીતો એ દરેક પ્રકારમાં સાંભળવા મળશે.

પુરુષ-સ્ત્રી યુગલ ગીતો

આ પ્રકારનાં યુગલ ગીતોમાં આપણે પુરુષ ગાયકને લઈને તેમની સાથે અન્ય ગાયિકાઓએ ગાયેલાં ગીતોની યાદી પ્રમાણે ગીતોનું વર્ગીકરણ કરીશું.

શરૂઆત કરીશું મુકેશનાં યાદગાર યુગલ ગીતોથી...

લતા મંગેશકર સાથે

ઝમાનેકા દસ્તૂર હૈ યે પુરાના - લાજવાબ - પ્રેમ ધવન - અનિલ બિશ્વાસ

અરમાન ભરા દિલ તૂટ ગયા - વફા - હસરત જયપુરી - બુલો સી રાની

શમશાદ બેગમ સાથે

હમસે નૈન મિલાના બીએ પાસ કરકે - આંખેં - રાજા મહેંદી અલી ખાન - મદન મોહન

કહનેવાલે કહતે હૈં - બડી ઢોલમેં પોલ હૈ - બીજલી - ભરત વ્યાસ - ખેમચંદ પ્રકાશ

ગીતા રોય સાથે

ખયાલોંમેં કીસીકે ઈસ તરહ આયા નહીં કરતે - બાવરે નૈન - કેદાર શર્મા - રોશન

ક્યા તૂઝકો હુઆ આખિર, બતલા દિલ-એ-દિવાના - બેબસ - પંડિત ગણપત રાવ + એસ કે ત્રિપાઠી

બેરુખી બસ હો ચુકી, માન જાઇયે... - હમારી બેટી - રણધીર - સ્નેહલ ભાટકર

કિસને યે કિસને કિસને છેડે તાર મેરે દિલ કે સિતાર કે - હમારી બેટી - રણધીર - સ્નેહલ ભાટકર

રાજ કુમારી સાથે

મુઝે સચ સચ બતા - બાવરે નૈન - કેદાર શર્મા - રોશન

મૈંને સપના જો દેખા હૈ રાત - હંસતે આંસૂ - મજરૂહ સુલ્તાનપુરી - ગુલામ મોહમ્મદ

ઝોહરાબાઇ અંબાલેવાલી સાથે

મનવા મેં પ્યાર ડોલે સારા સંસાર ડોલે - સરતાજ - મજરૂહ સુલ્તાનપુરી - હુસ્નલાલ ભગતરામ 

બલમા તેરે બિના ચૈન કહાં, મત જૈયો દિલ્લી દરબાર - પગલે - બીજી ભાટકર

આશા ભોસલે સાથે

તેરે લિયે હો ગયે હમ બદનામ - બીજલી - ભરત વ્યાસ - ખેમચંદ પ્રકાશ

ક્રમશઃ ||  ૧૯૫૦નાં ગીતો : ચર્ચાની એરણે - યાદગાર યુગલ ગીતો (૨) : મોહમ્મદ રફીનાં યાદગાર યુગલ ગીતો

૧૯૫૦નાં ગીતો : ચર્ચાની એરણે - યાદગાર પુરુષ-ગીતો (૬) : પર્દા પર રાજ કપુર માટે વિવિધ પાર્શ્વગાયકોનાં યાદગાર ગીતો

 ‘Best songs of 1950: And the winners are?માં એક બહુ જ રસપ્રદ ઘટનાનો ઉલ્લેખ છે - ૧૯૫૦નાં વર્ષમાં રાજ કપુર માટે મુકેશ ઉપરાંત અન્ય પાંચ ગાયકોએ ગીતો ગાયાં હતાં. અહીં આપણે યુગલ ગીતોને પણ આવરી લઈશું.

બાવરે નૈન -કેદાર શર્મા - રોશન

આ ફિલ્મનું ગીત, તેરી દુનિયામેં દિલ લગતા નહીં  આપણે મુકેશનાં સૉલો ગીતોમાં આવરી લીધેલ છે. મુકેશ - ગીતા રૉયનું યુગલ ગીત ખયાલોંમેં કિસીકે ઈસ તરહ આયા નહીં કરતે અને મુકેશ - રાજ કુમારીનું યુગલ ગીત મુઝે સચ સચ બતા આપણે મુકેશનાં યુગલ ગીતોમાં આવરી લઈશું.

પ્યાર - રાજેન્દ્ર કૃષ્ણ - એસ ડી બર્મન

કિશોર કુમાર - કચ્ચી પક્કી સડકોં પે મેરી ટમટમ ચલી જાયે રે

કિશોર કુમાર - મહોબ્બતકા એક છોટા સા આશિયાના કિસને બનાયા કિસને મિટાયા

કિશોર કુમાર + ગીતા રોય - એક હમ ઔર દૂસરે તુમ તીસરા કોઈ નહીં

કિશોર કુમાર + ગીતા રોય  - ઓ બેવફા યે તો બતા

કિશોર કુમાર + શમશાદ બેગમ - જલતી હૈ દુનિયા તેરા મેરા પ્યાર હૈ

દાસ્તાન - શકીલ બદાયુની - નૌશાદ

મોહમ્મદ રફી + સુરૈયા - તારા રી આરા રી તારા રી.. યે સાવન ઋત તુમ ઔર હમ

મોહમ્મદ રફી + સુરૈયા  - ધડક ધડક દિલ ધડકે

મોહમ્મદ રફી + સુરૈયા  - દિલ કો હાયે દિલકો.. તેરી તસ્વીર બહલાયે હુએ હૈ

સરગમ - પી એલ સંતોષી - સી રામચંદ્ર

ચીતળકર - કોરસ સાથે - મૈં હૂં એક ખલાસી મેરા નામ હૈ ભીમપલાસી

ચીતળકર + લતા મંગેશકર - વો હમસે ચૂપ હૈ હમ ઉનસે ચૂપ હૈ

ચીતળકર + લતા મંગેશકર - કોરસ સાથે - યાર વૈ વૈ

ચીતળકર + લતા મંગેશકર  + મોહમ્મદ રફી - કોરસ સાથે - બાપ બડા ન ભૈયા ... સબસે બડા રૂપૈયા

જાન પહેચાન - શકીલ બદાયુની - ખેમચંદ પ્રકાશ

શંકર દાસગુપ્તા - હમ ક્યા બતાયેં તુમ સે ક્યું દૂર હો ગયે હમ

શંકર દાસગુપ્તા - દુઃખસે ભરા હુઆ હૈ દિલ

તલત મહમૂદ + ગીતા રોય - અરમાન ભરે દિલકી લગન તેરે લિયે હૈં

 

ક્રમશઃ ||  ૧૯૫૦નાં ગીતો : ચર્ચાની એરણે - યાદગાર યુગલ ગીતો (૧) : મુકેશનાં યાદગાર યુગલ ગીતો