ચર્ચાની એરણે : ૧૯૪૮નાં ગીતો :: યુગલ ગીતો : સ્ત્રી - સ્ત્રી યુગલ ગીતો

૧૯૪૮નાં સ્ત્રી-સ્ત્રી યુગલ ગીતોને ચર્ચાની એરણે લેવા માટે આ યુગલ ગીતોની હિંદી ફિલ્મ ગીત કોષમાંથી કાચી યાદી બનાવી તો બે પૉસ્ટ્સ થઇ શકે એટલાં ગીતો મળ્યા. જોકે તેમાંથી ડિજિટલ સૉફ્ટ નકલ માંડ અડધાં ગીતોની જ મળી શકી. એનો અર્થ આપણે એમ કરી શકીએ કે અહીં જે ગીતો યુ ટ્યુબ લિંક સાથે મૂકી શકાયાં છે તે વિન્ટેજ સમયના ગીતોના ચાહકોમાં વધારે જાણીતાં અને કદાચ લોકપ્રિય હશે એમ જરૂર માની શકાય. જોકે એ સમયના મારા મર્યાદિત જ્ઞાન અને રસને પણ આ ગીતો એ વધારે સમૃધ્ધ કરેલ છે એ વાતની પણ સાનંદ નોંધ લઈશ.

શમશાદ બેગમ + ગીતા રોય - ઓહ ગોરી તેરા બાંકા છૈયા જીત કે આયા જંગ - એક્ટ્રેસ - શ્યામ સુન્દર - રાજા મહેંદી અલી ખાન 

શમશાદ બેગમ + ગીતા રોય - આંખોં આંખોંમેં દિલ કી બાત કહ ગયે - એક્ટ્રેસ - શ્યામ સુન્દર - નખ્શાબ જ઼રાચવી

અમીરબાઈ કર્ણાટકી + રાજકુમારી - બસંત છાયા ચારોં ઔર, હો છાયા ચારોં ઔર - અમર પ્રેઅમ - દત્તા ઠાકર - મોહન મિશ્રા એમ એ 

શમશાદ બેગમ + ગીતા રોય – પ્યારી તેરા મેરા મેરા પ્યાર - અન્જુમન - બુલો સી રાની - મજરૂહ સુલ્તાનપુરી

લતા મંગેશકર + ઈરા નાગરથ - અય દિલ મેરી વફામેં કોઈ કસર નહી હૈ - અનોખા પ્યાર - અનિલ બિશ્વાસ - શમ્સ અજ઼ીમાબાદી

ગીતા રોય+ સુલોચના કદમ - ચંદાકી ચાંદની હૈ મૌજ હૈ બહાર મેં - ચંદા કી ચાંદની - જ્ઞાન દત્ત - ડી એન મધોક 

શમ્શાદ બેગમ + જોહરાબાઈ અમ્બાલેવાલી - બાગ મેં કલિયાં યહી ગાયે રે – ઘરકી ઇઝ્ઝત - પંડિત ગોવિંદરામ - ઈશ્વર ચંદ્ર કપૂર

શમશાદ બેગમ + હમીદા - ઓ મોટરવાલી છોરી, દિલ લે જા ચોરી ચોરી - ગૃહસ્થી - ગુલામ મોહમ્મદ - શકીલ બદાયુની

શમશાદ બેગમ + સુરિન્દર કૌર - મેરી ફૂલ બગીયા મેં આયી હૈ, લો આયી હૈ - લાલ દુપટ્ટા - જ્ઞાન દત્ત - મનોહર ખન્ના 

લતા મંગેશકર + ગીતા રોય - ગોરી સખીયોં સે અખીયાં ચુરાય રહી હૈ - મજબૂર - ગુલામ હૈદર - નજીમ પાણીપતી 

ગીતા રોય + રાજકુમારી - રૂમ ઝૂમ મતવાલે કાલે બાદલ છા ગયે, બાલમજી તેરી યાદ દિલા ગયે -સુહાગ રાત - સ્નેહલ - કેદાર શર્મા 

ગીતા રોય + રાજકુમારી - બાજી મોરી પાયલ ઠુન્નક ઠુન્નક સુનો યે સંદેસવા - સુહાગ રાત - સ્નેહલ - કેદાર શર્મા

ગીતા રોય + રાજકુમારી - કિસ પાપી સંગ ઉલઝી અખીયાં હાયે અખીયાં મૈને રો  રો ગવાયી - સુહાગ રાત - સ્નેહલ - કેદાર શર્મા  

શમશાદ બેગમ + ગીતા રોય - મેરી ધડકનોમેં સખી કૌન સમાયા - સુહાગ રાત - સ્નેહલ - કેદાર શર્મા

હવે પછીના અંકમાં આપણે ચર્ચાની એરણે ૧૯૪૮નાં પુરુષ-પુરુષ યુગલ ગીતો અને ત્રિપુટી/ત્રિપુટી+ગીતો સાંભળીશું.

ચર્ચાની એરણે : ૧૯૪૮નાં ગીતો :: યુગલ ગીતો : સ્ત્રી-પુરુષ યુગલ ગીતો - અન્ય પુરુષ ગાયકોનાં સ્ત્રી-પુરુષ યુગલ ગીતો [૨]

૧૯૪૮નાં ગીતોની ચર્ચાને એરણે આપણે અન્ય પુરુષ ગાયકોનાં સ્ત્રી-પુરુષ યુગલ ગીતોનો એક ભાગ સાંભળી ચૂક્યાં છીએ.આજે બીજા અને અંતિમ ભાગમાં પણ એટલાંજ વૈવિધ્યપૂર્ણ, ઘણે અંશે અમારી પેઢીનાં બહુ થોડાં લોકોએ ખાસ સાંભળેલં  હશે એવાં અન્ય પુરુષ ગાયકોનાં યુગલ ગીતો સાંભળીશું.

બહુ જાણીતું થયેલ ગીત

કિશોર કુમાર + લતા મંગેશકર - યે કૌન આયા રે હૈ કરકે સોલા સિંગાર - ઝીદ્દી - ખેમ્ચંદ પ્રકાશ - પ્રેમ ધવન

લતા મંગેશકર અને કિશોર કુમારનાં પહેલ વહેલાં યુગલ ગીત તરીકે આ ગીતને વધારે પ્રસિધ્ધિ મળી છે.

ઓછાં સાંભળેલાં ગીતો

જી એમ દુર્રાની + લતા મંગેશકર - ખામોશ ફસાના હમ દુનિયાસે છૂપકે છૂપકે - હીર રાંઝા - અઝીઝ ખાન - વલી સાહબ

જી એમ દુર્રાની + રાજ કુમારી + જોહરાબાઈ અંબાલેવાલી - એક દિલ તેરા એક દિલ મેરા - પંડિત હનુમાન પ્રસાદ 

હિંદિ ફિલ્મ ગીતકોષ આ ગીતની બે અલગ અલગ જોડીએ ગાયેલાં ગીત તરીકે નોંધ લે છે.

શંકર દાસગુપ્તા + મિસ પરવેઝ (કાપડીઆ)- અય દિલ અભી તૂ સબર કર તેરી ભી બારી આયેગી - હમ ભી ઈન્સાન હૈ - એચ પી દાસ, મન્ના ડે - જી એસ નેપાલી 

અલાઉદ્દીન + શમશાદ બેગમ - સાવન કે દિન આયે હૈ - કાજલ - ગુલામ મોહમ્મદ - ડી એન મધોક / શકીલ બદાયુની (?)

રામ કમલાની + જોહરાબાઈ અંબાલેવાલી - મેરા દિલકા ફટે નહીં કહીં એટમ બૉમ્બ - લાલ દુપટ્ટા - જ્ઞાન દત્ત - ડી એન મધોક 

કરણ દિવાન + શમ્શાદ બેગમ - મુઝે જાને તુમ સે પ્યાર ક્યોં હૈ - મિટ્ટીકે ખિલઓને - બૂલો સી રાની / હંસ રાજ બહલ - બી આર શર્મા 

રામ કમલાની + સુરીદર કૌર - ચોરી ચોરી મોરી અટરીયા આ જા રે - નાવ - જ્ઞાન દત્ત - ડી એન મધોક  

કૃષ્ણ ગોયલ + મીના કપૂર - બાલમ મોહે મન સે અપને ના ભૂલાના - રઈસ - મનોહર અરોડા - કૈસર સવાઈ  

સુરેશ + સુરૈયા - રૂઠો ન તૂમ બહારમેં, મૌસમ-એ-ખુશગવારમેં - કે દત્ત  વી બલસારા (?) -  શિવ કુમાર

રામ કમલાની + શમ્શાદ બેગમ - હમારી બાત કા ક્યોં તૂમ કો ઐતબાર નહી - રંગીન ઝમાના - પંડિત ગોવીંદ રામ - પંડિત ફણી

હવે પછી આપણે ચર્ચાને એરણે ૧૯૪૮નાં સ્ત્રી-સ્ત્રી યુગલ ગીતો લઈશું.

ચર્ચાની એરણે : ૧૯૪૮નાં ગીતો :: યુગલ ગીતો : સ્ત્રી-પુરુષ યુગલ ગીતો - અન્ય પુરુષ ગાયકોનાં સ્ત્રી-પુરુષ યુગલ ગીતો [૧]

સુવર્ણ યુગના આપણા જાણીતા પુરુષ ગાયકો મૂકેશ અને મોહમ્મદ રફીનાં સ્ત્રી-પુરુષ યુગલ ગીતોને ચર્ચાને એરણે સાંભળ્યા બાદ હવે અન્ય પુરુષ ગાયકોનાં સ્ત્રી-પુરુષ યુગલ ગીતો આપણે સાંભળીશું.

૧૯૪૮નાં વર્ષમાં કોઈ એક પુરુષ ગાયકનાં આ પ્રકારનાં યુગલ ગીતો મૂકેશ કે મોહમ્મદ રફીનાં સ્ત્રી-પુરુષ યુગલ ગીતો જેટલાં સંખ્યામાં નથી. હિંદી ફિલ્મ ગીત કોષની મદદથી તૈયાર કરેલી પ્રાથમિક સૂચિ અનુસાર અન્ય પુરુષ ગાયકોનાં સ્ત્રી-પુરુષ ગાયકોની સંખ્યા લગભગ મૂકેશ અને મોહમ્મદ રફીનાં સ્ત્રી-પુરુષ યુગલ ગીતોની કુલ સંખ્યા જેટલી જ થાય છે.

જો કે આ યુગલ ગીતોની સંખ્યા એ બહુ મોટું પરિમાણ નથી. આ યુગલ ગીતોમાં વીન્ટેજ તેમ જ સુવર્ણ યુગના સંગીતકારો, તેમની વાદ્યસજ્જા અને સ્વરબાંધણી શૈલીઓ, તેમ જ ગાયક અને ગાયિકાઓનાં જોડકાંઓમાં જે વૈવિધ્ય જોવા / સાંભળવા મળે છે તે ખરેખર ખૂબ રસમય અને રસપ્રદ છે.

હિંદી ફિલ્મ ગીત કોષની મદદથી બનાવેલ પ્રથમિક સૂચિમાંનાં ઘણાં યુગલ ગીતોની સૉફ્ટ લિંક નેટ પર મુકાઇ નથી જોવા મળતી. એ ગીતો અત્યારે તેની મૂળ રેકોર્ડ્સ કે તેની માસ્ટર પ્રતનાં સ્વરૂપમાં પણ હશે કે કેમ તે પણ એક પ્રશ્ન જ રહે છે.

બહુ જાણીતાં થયેલાં ગીતો

શમશાદ બેગમ + સુરેન્દ્ર - ક્યું તુમ્હેં દિલ દિયા, હાયે યે ક્યા કિયા - અનોખી અદા - નૌશાદ - શકીલ બદાયુની 

શમશાદ બેગમ + શૈલેશ - કહીં કા દીપક કહીં કી બાતી આજ બને હૈ જીવનસાથી - આગ -રામ ગાંગુલી - સરસ્વતી કુમાર દીપક

ઓછાં સાંભળેલાં ગીતો

સુરૈયા  + જી એમ દુર્રાની - ક્યોં દિલ મેં મેરે બસે હુએ હો, તુમ કૌન હો ક્યા હો - આજ કી રાત - હુસ્નલાલ ભગતરામ - રાજેન્દ્ર કૃષ્ણ 

સુરૈયા  + જી એમ દુર્રાની - મેરે આંસૂ મેરી હસરતોં મેરી જિંદગાની કો યે ક્યા હુઆ - આજ કી રાત - હુસ્નલાલ ભગતરામ - રાજેન્દ્ર કૃષ્ણ 

ઉમા દેવી + મોતી - સાંઝ કી બેલા જીયા અકેલા - ચંદ્રલેખા - એસ રાજેશ્વર રાવ - ભરત વ્યાસ

અમીરબઈ કર્ણાટકી  + શંકર દાસગુપ્તા - પ્યારી રાત પ્યારી રાત આજ આયી હૈ સુહાગ રાત - દી દી - મુકુંદ મસૂરેકર - ઈન્દીવર

જોહરાબાઈ અંબાલેવાલી  + સુરેન્દ્ર - તુમ મીત હમારે હમ મીત તુમ્હારે હૈં - દુખીયારી - જ્ઞાન દત્ત - એફ એમ કૈસર

જોહરાબાઈ અંબાલેવાલી  +  જી એમ દુર્રાની - ચાંદની રાતેં,સર સર જાયે મસ્ત હવાયેં - દુખીયારી - જ્ઞાન દત્ત - એફ એમ કૈસર

મીના કપૂર + નીનુ મજુમદાર - આયી ગોરી રાધિકા બ્રીજમેં બલ ખાતી - ગોપી નાથ - નીનુ મજુમદાર - સુરદાસ 

શમશાદ બેગમ + જી એમ દુર્રાની - તારોં કી ટોલીયોં પર યે કૈસા હૈ નિખાર - ઘર કી ઇઝ્ઝત - પંડિત ગોવિંદરામ - ઈશ્વર ચંદ્ર કપૂર   

અમીરબાઈ કર્ણાટકી  + એ આર ઓઝા - આના ન થા  જો દિલ મેં આંખોંમેં હી આતે - ગુણસુંદરી - હુસ્નલાલ ભગતરામ - પંડિત ઈન્દ્ર 

હવે પછીના અંકમાં પણ ૧૯૪૮નાં અન્ય પુરુષ ગાયકોનાં સ્ત્રી-પુરુષ યુગલ ગીતો ચર્ચાને એરણે ચલુ રાખીશું.

ચર્ચાની એરણે : ૧૯૪૮નાં ગીતો :: યુગલ ગીતો : સ્ત્રી-પુરુષ યુગલ ગીતો - મોહમ્મદ રફી +

મોહમ્મદ રફીના ગાયિકાઓ સાથેનાં યુગલ ગીતોની સંખ્યા નગણ્ય નથી જણાતી. જો કે તેમનાં સહગાયિકાઓનાં કે સંગીતકારોનાં વૈવિધ્યના માપદંડની ગણતરી મૂકીએ તો મોહમ્મદ રફીનાં મોજાંની શરૂઆત હજૂ બહુ પ્રાથમિક તબક્કામાં છે એમ કહી શકાય. શમશાદ બેગમ સાથેનાં યુગલ ગીતો આ માપદંડોમાં વધારે સબળ જણાય, પણ તેનું કારણ એ સમયની શમશાદ બેગમની વ્યાપક અને લોકપ્રિય સ્વીકૃતિ વધારે ગણી શકાય. ખૂબ લોકપ્રિય નીવડેલાં યુગલ ગીતોની સંખ્યા પણ પ્રમાણમાં પાતળી જ કહી શકાય તેવી રહી છે.

સુરૈયા સાથે

તારોં ભરી રાત પર તૂ નહીં હૈ, યે ઝિંદગી ક્યા હૈ તૂ કહી હમ કહીં - કાજલ - ગુલામ મોહમ્મદ - ડી એન મધોક 

શમશાદ બેગમ સાથે

સોલહ બરસ કી ભઈ ઉમરીયા - આગ - રામ ગાંગુલી - નખ્શાબ જરાચ્વી  

ધીરે ધીરે બોલ કોઈ સુન ન લે બોલ - એક્ટ્રેસ - શ્યામ સુંદર - નખ્શાબ જરાચ્વી 

અરે ઓ અલબેલી નાર ક્યોં કરે છીપ કે વાર – લાલ દુપટ્ટા - જ્ઞાન દત્ત - મનોહર ખન્ના  

નન્હી સી જાન મેં હૈ જવાની કા સીતમ ક્યોં - નદીયા કે પાર - સી રામચંદ્ર - મોતી બી એ

એક અબ્રે સિયાહ છાયા આજ મેરે સાથી - રહનુમા - ધુમી ખાન - ધુમીખાન 

અમીરબાઈ કર્ણાટકી સાથે

મુઝે તુમસે મુહબ્બત હૈ યે મેરી ચાક દામાની - શહનાઝ - અમીરબાઈ કર્ણાટકી - ફીઝા કૌસર બેંગ્લૌરી

નઝરોં સે ખેલું બહારોંસે ખેલું મેરા બસ ચલે તો ચાંદ તારોંસે ખેલું - શહનાઝ - અમીરબાઈ કર્ણાટકી - અખ઼્તર પીલીભીતી 

તેરે નઝદીક જાતે હૈ, ન તુઝસે દૂર હૈ - શહનાઝ - અમીરબાઈ કર્ણાટકી - અખ઼્તર પીલીભીતી

ઝિંદગી કી રાહ મેં તેઝ ચલ કહીં ન થમ - શહનાઝ - અમીરબાઈ કર્ણાટકી – અમિર ઉસ્માની દેવબંદી

મનકી સૂની નગરીયા સુહાની બની - સોના ચાંદી - તુફૈલ ફારૂખી - ખાવર ઝનામ 

ગીતા રોય સાથે

ફૂલ કો લે બૈઠા ભૂલ કર - ચુનરીયા - હંસરાજ બહલ - મુલ્ક રાજ ભાકરી

બિનાપાની મુખર્જી સાથે

મેરા દિલ ઘાયલ કર કે બૈરી જગ સે ડર કે - સત્યનારાયણ - હંસરાજ બહલ - સુરજીત શેઠી

ક્યા યાદ હૈ તુમ કો વો દિન - સત્યનારાયણ - હંસરાજ બહલ 

અન્ય ગાયિકાઓ સાથે

મોહનતારા તલપડે સાથે - બૈરન હો ગયી રાત પિયા બિન - અદાલત - દત્તા ડાવજેકર - મહિપાલ

રેખા રાની સાથે - જમના કે તટ પર હમ રોકેંગે બાણ - અમર પ્રેમ - દત્તા ઠાકર - મોહન મિશ્રા એમ એ

રાજકુમારી સાથે - ઓ આઓ ચલે મનવા દૂર કહીં - અમર પ્રેમ - દત્તા ઠાકર - મોહન મિશ્રા એમ એ 

લલિતા દેઉલકર સાથે - મોરે રાજા હો લે ચલ નદીયા કે પાર  - નદીયા કે પાર - સી રામચંદ્ર  - મોતી બી એ

હવે પછી ત્રણ ભાગમાં ફેલાયેલાં ૧૯૪૮નાં અન્ય ગાયકોનાં સ્ત્રી-પુરુષ યુગલ ગીતો ચર્ચાને એરણે સાંભળીશું.