ગુણવત્તા સંચાલન વિષેના લેખ અને બ્લૉગ્સનો બ્લૉગોત્સવ - ઓગસ્ટ,૨૦૧૭

ગુણવત્તા સંચાલન વિષેના લેખ અને બ્લૉગ્સના બ્લૉગોત્સવનાં ઓગસ્ટ,૨૦૧૭ સંસ્કરણમાં આપનું હાર્દિક સ્વાગત છે.

આપણા આ મહીનાના બ્લૉગોત્સવના અંકના વિષય - અનુવાદની ગુણવત્તા - માટેનું શ્રેય Hindi Center  /Modlingua Learning Pvt. Ltd. ના શ્રી રવિ કુમારે મોકલેલા એક ઈ-મેલને ફાળે રહે છે.

આ બાબતે વિષે વધારે વાત કરતાં પહેલાં આપણે વિષય સાથે થોડો મૂળભૂત પરિચય કરીએ:

Quality of translation : 'અનુવાદની ગુણવત્તા'નો સંદર્ભ અનુવાદમાં ઈચ્છનીય લક્ષણો કે વિશેષતાઓની સાથે છે.

"ઉત્પાદન ક્ષેત્રમાં ગુણવત્તાનો સંદર્ભ પેદાશોને, ઓછામાં ઓછી ત્રૂટીઓ સાથે, ઉપયોગ માટે ઉપયુક્ત કરવા વિષે છે.ઉત્પાદનમાં ઓછામાં ઓછી ત્રૂટિઓ પરિણમવા અંગે શૂન્ય ત્રૂટીઓ, સિક્સ સિગ્મા, હાઉસ ઑવ ક્વૉલિટી જેવી કેટલીય તકનીકો અને પ્રણાલિઓને અજમાવાતી રહી છે."

અનુવાદની ગુણવત્તાનો સંદર્ભ અનુવાદની પ્રક્રિયામાં મૂળ સામગ્રીમાં જે કહેવાયું  છે તેના અર્થ સાથે અનુરૂપતા, વ્યાકરણ, જોડણી-શુદ્ધિ, શૈલી, મૂળ સામગ્રીમાંથી કંઈ ચૂકી નથી જવાયું જેવી બાબતોને લગતી ઓછામાં ઓછી ભૂલો રહે એ મુજબ અનુવાદ કરવા સાથે છે.

What is a “quality” translation? : અનુવાદની ગુણવત્તાનાં બે પાસાં છે - અનુવાદની ગુણવત્તા સ્વીકારવા યોગ્ય છે એ એક અને બીજું છે કોઈ પણ અનુવાદને લગતી ગુણવત્તાની વિવિધ કક્ષાઓ.

‘What is the quality of a translation?’ એ એન્થની પીમનાં ૧૩ એપ્રિલ, ૨૦૧૩ના રોજ યુનિવર્સિટી ઑવ વિયેનાના અનુવાદ અભ્યાસક્રમને લગતાં શૈક્ષણિક વ્યક્તવ્યની વિડીઓ રજૂઆત છે:

અને હવે જોઈએ અનુવાદની ગુણવત્તાની કેટલીક ધ્યાન રાખવા જેવી બાબતો –

10-Step Quality Assurance Process: શ્રેષ્ઠ ગુણવત્તાયુક્ત અનુવાદ કરી આપવા માટે કરીને દરેક અનુવાદ પરિયોજનાઓ વિવિધ તબક્કની ચાકસણી અને સમીક્ષાની પ્રક્રિયાઓમાંથી પસાર થતી હોય છે. અચૂક અનુવાદ અને શ્રેષ્ઠ ગુણવત્તાસભર નિપજની સોંપણી શક્ય કરી શકવા માટે અહીં ૧૦-પગલાંની ગુણવત્તા પ્રતિતીકરણ પ્રક્રિયા રજૂ કરાઈ છે.

10 crucial ways to ensure high quality translations માં ૧૦ બ્લૉગ પોસ્ટ્સની લિંક આપી છે જેમાં ઉચ્ચ ગણવત્તાયુક્ત અનુવાદ કરવા માટે અને પ્રક્રિયાને નજર હેઠળ રાખવા માટેની અઢળક ટિપ્સ અને વ્યાવસાયિક સલાહો આપવામાં આવી છે.

Ten Common Myths About Translation Quality જે સારૂં કરવા કરતાં નુકસાન વધારે કરી શકે છે.

Measuring Translation Quality: Constraints, Challenges and Solutions: સ્પષ્ટ લક્ષ્ય અને વારંવાર કરી શકાય એતેવી હેતુલક્ષી અને સચોટ કાર્યપ્રણાલી વિના ગુણવત્તા માપવી અઘરી છે, ખાસ તો સ્થાનિકીકરણ ઉદ્યોગમાં. પૂરતાં જ્ઞાનના અભાવથી માંડીને બાહ્ય પરિબળોથી લઈને વસ્તુલક્ષી સમીક્ષાઓ જેવાં બીજાં પણ ઘણાં કારણો ગુણવત્તાની માપણી મુશ્કેલ બનાવવામાં ફાળો આપે છે. “A Practical Approach to Measuring Translation Quality” વેબિનારમાં ડેવીડ સૉમ્મર ગુણવત્તા માપણીના પડકારો અને તેના ઉપાયોની ચર્ચા કરે છે:

અને હવે આપણે આવીએ છીએ શ્રી રવિ કુમારના ઈ-મેલના વિષય તરફ જેમાં તેઓ આપણો પરિચય અનુવાદને લગતાં સ્ટાન્ડર્ડ્સનો પરિચય કરાવે છે:

Translation-quality standards: ઉત્પાદનો કે સેવાઓના કોઈ પણ પુરવઠાકારની જેમ જ અનુવાદક પણ તેના પુરસ્કર્તા કે નિયોક્તા પ્રત્યે સંભવતઃ નૈતિક અને કાયદાકીય ફરજ ધરાવે છે. અનુવાદ ઉદ્યોગના વૈશ્વિલ સ્તરે ફૂલેલા વિકાસને કારણે આ બાબતનું મહત્ત્વ ઘણું વધી ગયું છે. બન્ને પક્ષનાં હિતોનાં રક્ષણ માટે એવાં સ્ટાન્ડર્ડ્સ વિકસાવાયાં છે જે બન્ને પક્ષની ફરજો જણાવે છે.

આજના લેખની શરૂઆતમાં શ્રી રવિ કુમારના જે ઈ-મેલનો ઉલ્લેખ કર્યો છે તેમાં તેઓએ મૉડ્લિંગ્વાએ પ્રકાશિત કરેલ અનુવાદને લગતાં સ્ટાન્ડર્ડ્સને લગતા વિડીયો પ્રકાશિત કરેલ તે વિષે જાણ કરી છે –

Quality Standards and Translation:  

Seven Quality Standards one must know: 

અનુવાદનાં સ્ટાન્ડર્ડ્સ વિષે બહુ સરળ સમજ આપવા સાથે અનુવાદ કરવામાટે વધારે સંરચિત અભિગમ અપનાવવા વિષે પણ બહુ સચોટપણે સમજ પૂરી પાડવામાં આવી છે.

આ બે વીડીયો ઉપરાંત મૉડ્લિંગ્વાએ અનુવાદ સેવાઓમાં પરિયોજના સંચાલન અભિગમ વિષે પણ પ્રકાશ પાડેલ છે. 

Fundamentals of Project Management: 

Project Management in Translation Business: 

આવનારા દિવસોમાં તેમની યુ ટ્યુબ ચેનલ, Modilingua, પર હજૂ બીજા વિડીયો પણ મૂકાશે જેના પર નજર રાખવા માટે આ ચેનલમાં આપણી નોંધણી કરાવી લેવી જોઈએ.

હવે આપણે આપણું ધ્યાન આપણા નિયમિત વિભાગો તરફ વાળીશું.

Management Matters Network પરની કોલમ - The Drucker Todayપરના બે લેખ પસંદ કર્યા છે. –

3 Questions Drucker Would Ask You And Your Management Team

• તમારો વ્યવસાય શું છે? - સંસ્થાનાં કાર્યક્ષેત્રનો મૂળભૂત હેતુ
• આપણો વ્યવસાય શું હશે? – આપણને ખાત્રી છે એવું બદલતું વાતાવરણ
• આપણો વ્યવસાય શું હોવો જોઈએ? – ભવિષ્યનું ચિત્ર (દીર્ઘદર્શન)

પોતાનાં પુસ્તક - The Strategic Drucker - નાં બીજાં અને ત્રીજાં પ્રકરણમાં ડૉ. રોબર્ટે સ્વૈમે આ બાબતે વિગતે ચર્ચા કરી છે.

Notes From A Drucker Lecture: Six Questions Every Manager Must Ask To Empower Their Team

૧. તમારી સાથેનાં લોકોની કામગીરી.

૨. બીજાં સાથેના તમારા સંબંધોની જવાબદારી સ્વીકારવી

3. અન્ય લોકો સાથે સંબંધ બાંધવા અને ટકાવવા

૪. પરિણામો માટે ઉત્તરદાયિત્ત્વ

૫. તમારા ઉપરી સાથેના સંબંધ

૬. કામ વિશેનું નિયમન અને કયાં તેમ જ કેટલાં લોકોને એ કામમાં આવરી લેવાં

આ વિશ્લેષણ કરી લીધા પછી તમારી જાતને એક વધારે સવાલ પણ પૂછી લેવો જોઇએ : જો અને જ્યારે હું આ સંસ્થા (કે પદ) છોડું ત્યારે મારા ત્યાં હોવાને કારણે શું ફરક પડી શક્યો?

ASQ પરના વિભાગ - Ask The Experts માંથી આજના આપણા આ અંક માટે માટે મેં જે સવાલ પસંદ કર્યો છે એ ISO પ્રમાણીકરણને જોખમમાં મૂક્યા સિવાય પ્રક્રિયાની કેટલી વિગતો અને તેને લગતું કેટલું દસ્તાવેજી કરણ પૂરતું હોય એ વિષે છે. જવાબમાં કહેવાયું છે કે પ્રક્રિયા 'નિયંત્રિત સ્થિતિમાં' (ISO 9001:2015ની કલમ ૮.૫.૧) ચાલી રહી છે તેના (વ્યક્તિ/વસ્તુ/સંદર્ભ)નિરપેક્ષ પુરાવા તેવા પુરાવા મળી રહે એટલા પ્રમાણમાં.

 ASQ CEO, Bill Troy વિભાગમાં આ મહિને હજૂ સુધી કોઈ નોંધપાત્ર લેખ મુકાયાનું જોવા નથી મળ્યું. જુલાઇ, ૨૦૧૭ના અંકમાં આપણે Industry 4.0 વિષેની વિગતે ચર્ચા આ માહિના આપણા અંકમાં કરવાના હતા. આ મહિને એક બીજો વધારે રસપ્રદ વિષય મળી જવાને કારણે આપણે એ ચર્ચા નથી કરી શક્યા, માટે હજૂ એક મહિનાની મહેતલ પાડીશું..

 ASQ TV પરનાં કેટલાંક વૃતાંત:

• Customer Journey Maps: એક સાધન અને ઉદાહરણ - ફાયરફ્લાય કન્સલ્ટીંગનાં લીસા કસ્ટર ગ્રાહક સફરનો નકશો કેમ બનાવવો, તેને સબળ ગ્રાહક અભિવ્યક્તિમાં કેમ રૂપાંતરિત કરવો તે સમજાવવાની સાથે વાસ્તવમાં અમલમાં મૂકાયેલ ગ્રાહક સફર નકશાનું ઉદાહરણ પણ રજૂ કરે છે.

Jim L. Smithનાં જુલાઈ, ૨૦૧૭નાં Jim’s Gems:-

• The Role of Specification Limits - વિશેષ વિગતવર્ણન મુખ્યત્ત્વે ગ્રાહક અને સંચાલન મંડળ સાથે પારસ્પરિક વ્યવહાર માટે છે - એન્જિનીયર્સથી લઇને સંચાલોકો કે ગુણવત્તા વ્યાવ્સાયિકો કે તકનીકીવિદ સુધીનાં ઘણાં લોકોમાં પેદાશ અને  (ઉત્પાદન) પ્રક્રિયાની સીમાઓ (Process limits) વિશે મર્યાદિત સમજ જોવા મળે છે Mઆ બે ઉપરાંત ત્રીજા પ્રકારની સીમાઓ છે - નિકાલ કરવાની સીમાઓ (disposition limits) વિશેષ વિગતવર્ણન સીમા(The specification limits)ની વ્યાખ્યા આ પ્રમાણે કરવામાં આવે છે - વ્યાપક વ્યાખ્યા મુજબ એવી
  
  સીમાઓ જેની અંદર પેદાશ ગ્રાહકના વપરાશને લગતાં તેનાં નિર્દિષ્ટ અને અભિપ્રેત કામ કરી શકવી જોઈએ. એ દૃષ્ટિએ વિશેષ વિગતવર્ણન સીમાને વધારે સંબંધ પેદાશની ડીઝાઇન સાથે છે એમ કહી શકાય. ડીઝાઈનના તબક્કામાં જે તે નક્કી કરાવી જોઈએ જેથી ઉત્પાદન સમયે તેનો અસરકારક અમલ થઈ શકે... વિગતવર્ણન સીમા ઉત્પાદનમાં પ્રક્રિયા નિયમન સીમા નક્કી કરવામાં સીધી ભૂમિકા કદાચ ન ભજવી શકે, પરંતુ પેદાશનાં વેચાણ / નિકાલ સીમા નક્કી કરવાં તે મહત્ત્વનું પ્રદાન કરી શકે છે. તે ઉપરાંત પ્રક્રિયા નિયમન સીમાની સંવેદનશીલતા નક્કી કરવામાં પણ તેમનું પ્રદાન લેવાઈ શકે છે... તે ઉપરાંત વિગતવર્ણન સીમા  ગ્રાહક અને સંચાલન મંડળના પારસ્પરિક વ્યવહારોમાં ઉપયોગી બની શકે છે. વળી, પ્રક્રિયા ક્ષમતા આંક - Process Capability Index (Cpk)ની - આંકડાકીય ગણતરીમાં તો તેમનો ઉપયોગ છે જ.

આપણા આ બ્લૉગોત્સવમાં આપણે ગુણવત્તાના દરેક પાસાંનો જીવનના દરેક પાસાં સાથે સંબંધનો રંગપટ આપણી નજર સમક્ષ લાવવા ઈચ્છીએ છીએ. આપના આ બાબતે થયેલા અનુભવો આ રંગપટને વધારે અર્થપૂર્ણ બનાવશે. આપના અનુભવો અને સુચનો અમારી સાથે વહેંચવાનું અમારું હાર્દિક ઈજન છે.....

આ અંકમાં દર્શાવેલ ઇમેજના પ્રકાશાનાધિકાર તેના રચયિતાના જ રહે છે.

ચર્ચાની એરણે : ૧૯૪૮નાં ગીતો ::સ્ત્રી સૉલો ગીતો :::: સુરૈયા

'૧૯૪૮નાં જાણીતાં અને ઓછાં જાણીતાં ગીતોની સફર'ના પહેલા પડાવ પર પુરુષ સૉલો ગીતોને ચર્ચાને એરણે સાંભળ્યા પછી આપણે હવે 'સ્ત્રી સૉલો ગીતો'ને ચર્ચાને એરણે સાંભળીશું.

અત્યાર સુધી આપણે દરેક વર્ષની ઓછાં ગીતોની સફર દરમ્યાન આ પડાવમાં લતા મંગેશકર સિવાયનાં સ્ત્રી પાર્શ્વગાયિકાઓનાં સૉલો ગીતો અને લતા મંગેશકરનાં સૉલો ગીતો એમ બે પેટા વિભાગમાં ગીતોને ચર્ચાને એરણે સાંભળતાં આવ્યાં છીએ. પરંતુ, ૧૯૪૮નાં ગીતોની યાદી બનાવતી વખતે એવ્યં જણાય છે કે, કમ સે કમ, સંખ્યામાં લતા મંગેશકર સિવાયનાં ગાયિકાઓનાં સૉલો ગીતો ખાસ્સાં નોંધપાત્ર કક્ષાનાં જણાય છે. એટલે ૧૯૪૮નાં વર્ષ માટે આપણે બે પેટા વિભાગ પાડ્યા સિવાય જ આપણી સફર આગળ વધારીશું.

આપણે મોટા ભાગની પૉસ્ટમાં એક સમયે સાંભળવા માટે સગવડ ભરી સંખ્યા ૧૦થી ૧૨/૧૫ ગીતોની રાખતાં હોઈએ છીએ. પરંતુ વીન્ટેજ એરાની મશાલ સુવર્ણ યુગમાં પણ ઝગવતાં રહેલાં સ્ત્રી ગાયઓ સુરૈયા, ગીતા રોય કે શમશાદ બેગમ નાં ૧૯૪૮નાં ગીતો, પહેલી નજરે, સંખ્યામાં એટલા જોવા મળે છે કે આ હિસાબે દરેકની કમ સે કમ બે પૉસ્ટ થાય. આ ઉપરાંત 'અન્ય' ગાયિકાઓએ ગાયેલાં ગીતોની સંખ્યા  પણ બે ત્રણ પૉસ્ટ જેટલી હોય તેવું જણાય છે. જો આ બધાં જ ગીતો યુટ્યુબ પર મળી જાય તો તો સ્ત્રી ગાયિકાઓની પૉસ્ટ બે ત્રણ મહિના સુધી ચાલ્યા જ કરે. આમ કરવું પણ બહુ યોગ્ય નથી જણાતું. એટલે આપણે સ્ત્રી ગાયિકાઓની સૉલો ગીતોની પૉસ્ટ્સમાં વીસેક ગીત સુધી પણ સમાવવાં પડે.

સૌથી પહેલાં આપણે સાંભળીશું

સુરૈયાનાં સૉલો ગીતો

૧૯૪૮નાં વર્ષમાં સુરૈયાની છ ફિલ્મો રજૂ થયેલ છે. આ ફિલ્મોમાં બધું મળીને તેમનાં ૨૧ સૉલો ગીતો છે. આપણે આ ૨૧ ગીતોને એક જ પૉસ્ટમાં લીધેલ છે.

બહુ જાણીતાં થયેલાં ગીતો

ઓ દૂર જાને વાલે વાદા ન ભૂલ જાના - પ્યારકી જીત - હુસ્નલાલ ભગતરામ - ક઼મર જલાલાબાદી 

તેરે નૈનોને ચોરી ક્યા મોરા નન્હા સા જિયા -  પ્યારકી જીત - હુસ્નલાલ ભગતરામ - રાજેન્દ્ર કૃષ્ણ 

કીનારે કીનારે ચલે જાયેંગે જીવન કી નૈયા ખેતે જાયેંગે- વિદ્યા - એસ ડી બર્મન - વાય એન જોશી

ઓછાં સાંભળેલાં ગીતો

દિન ખુશીકા છૂપ ગયા રાત ગમકી કી આ ગયી - આજકી રાત - હુસ્નલાલ ભગતરામ - રાજેન્દ્ર કૃષ્ણ

ક્યોં લે ચલા અય દિલ મુજ઼કો પ્યારકી ગલી મેં - આજકી રાત - હુસ્નલાલ ભગતરામ - રાજેન્દ્ર કૃષ્ણ

આજ કી રાત મોહબ્બત હૈ જવાં આજ કી રાત - આજકી રાત - હુસ્નલાલ ભગતરામ - રાજેન્દ્ર કૃષ્ણ 

રો રો કે સારે રાત કટી ઈન્તઝાર મેં - આજકી રાત - હુસ્નલાલ ભગતરામ - રાજેન્દ્ર કૃષ્ણ

મેરે દિલમેં કોઈ આયે કી ન રહા મેરા નાજૂક દિલ હાએ રે - કાજલ - ગુલામ મોહમ્મદ = દી એન મધોક, શકીલ બદાયુની (?)

દિન પે દિને બીતે જાયે જાનેવાલે આ આયે મૈં ક્યા કરૂં  - કાજલ - ગુલામ મોહમ્મદ ડી એન મધોક, શકીલ બદાયુની (?)

દિન ગુજરા રાત આયી હો બાલમ ધડકન - કાજલ - ગુલામ મોહમ્મદ -ડી દી એન મધોક, શકીલ બદાયુની (?)

મોહે મેરા બચપન લા દે જવાની ભાએ ના - કાજલ -કોરસ સાથે - ગુલામ મોહમ્મદ ડી એન મધોક, શકીલ બદાયુની (?)

ન તડપને કી ઇજાજત હૈ.... કોઈ દુનિયામેં હમારી તરહા બરબાદ ન હો - પ્યારકી જીત - હુસ્નલા ભગતરામ - ક઼મર જલાલાબાદી

જાનેવાલે જરા દુનિયા કા ચલન દેખતા જા - રંગ મહલ - કે દત્તા / વી એ બલસારા (?) - શિવ કુમાર

ઉસ વક્ત ક્યા કરે કોઈ - રંગ મહલ - કે દત્તા / વી એ બલસારા (?) - શિવ કુમાર

કાલી ઘટાઓ જાઓ સાજન કો સમજાઓ - શક્તિ - રામપ્રસાદ - અન્જુમ બૈગ (?)- અસદ જાફ્રી

પરદેસી પિયા તોસે લાગે જિયા ચલે આના સાજન ધીરે ધીરે - શક્તિ - રામપ્રસાદ - અન્જુમ બૈગ (?)- અસદ જાફ્રી

ઝન ઝનન બાજે દિલકા સિતાર - શક્તિ - રામપ્રસાદ - અન્જુમ બૈગ (?)- અસદ જાફ્રી

અરમાન ભરા દિલ...બૈઠ ગયા ઉલ્ફત કે સહારે ટૂટ ગયા - શક્તિ - રામપ્રસાદ - અન્જુમ બૈગ (?)- અસદ જાફ્રી

ઝૂમ રહી ખુશીયોં કી નાવ - વિદ્યા - એસ ડી બર્મન - વાય એન જોશી 

ઓ ક્રિશ્ના .. આશાઓંકી દુનિયામેં હૈ ક્યોં આગ લગાઈ - વિદ્યા - એસ ડી બર્મન - અન્જુમ પીલીભીતી

કિસે માલૂમ થા દો દિન મેં સાવન બીત જાયેગા - વિદ્યા - એસ ડી બર્મન - અન્જુમ પીલીભીતી

૧૯૪૮નાં ગીતોની ચર્ચાને એરણે સ્ત્રી સૉલો ગીતો માં આપણે હવે પછીના અંકમાં ગીતો રોયનાં સૉલો ગીતો સાંભળીશું.

ચર્ચાની એરણે : ૧૯૪૮નાં ગીતો : મને સૌથી વધારે ગમેલાં પુરુષ સૉલો ગીતો

૧૯૪૮ માટે અલગ અલગ પુરુષ ગાયકોનાં સૉલો ગીતોને ચર્ચાને એરણે લીધા પછી, ‘Best songs of 1948: And the winners are?’  પ્રમાણેનાં નક્કી કરેલ ઢાંચા મુજબ 'મને સૌથી વધારે ગમેલાં પુરુષ સૉલો ગીતો' વડે પુરુષ સૉલો ગીતોની ચર્ચાનું સમાપન કરવામાં નિયમ કરતાં વધારે સમય વીતી ગયો છે. બીજાં કામોમાં વ્યસ્ત થઈ જવાયું હતું એવું કારણ આપવા ખાતર તો આપી શકાય. પણ એ છે તો એક બહાનું જ. વ્યસ્તતાની સાથે ખરૂં કારણ તો એ છે કે મારી નજર સામેથી '૫૦ પછીના દાયકાઓનાં ગીતો પર જ થયેલા મારા ઉછેરની મર્યાદા અંદરથી મને ઢીલ કરાવતી હતી.

૧૯૪૮નાં વર્ષનાં જી એમ દુર્રાની કે સુરેન્દ્ર કે 'અન્ય' ગાયકો કે પછી રફી કે મૂકેશનાં લોકપ્રિય થયાં હતાં એ સિવાયનાં ગીતો ખરા અર્થમાં તો આ ચર્ચા દરમ્યાન પહેલીજ વાર સાંભળ્યાં છે. બે ત્રણ વાર સાંભળવા છતાં મારા રેડીયો સાંભળતા થવાનાં વર્ષોમાં જે ગીતો (તેમની તે સમયની લોકપ્રિયતાને કારણે) વધારે સાંભળવા મળતાં હતાં એ સિવાયનાં આ ગીતો સાંભળવાં ગમ્યાં ખરાં, પણ મનમાં વસતાં નહોતાં.

જો કે મારી એ મર્યાદાને સ્વીકારીને જ હવે હું 'મને સૌથી વધારે ગમેલાં પુરુષ સૉલો ગીતો'ને રજૂ કરી રહ્યો છું:

સબ કૂછ લુટાયા હમને આ કર તેરી ગલી મેં - ચુનરીયા - મોહમ્મદ રફી - હંસ રાજ બહલ - મુલ્ક રાજ ભાખરી 

યે ઝિંદગી કે મેલે દુનિયામેં કમ ન હોંગે, અફસોસ હમ ન હોંગે - મેલા - મોહમ્મદ રફી - નૌશાદ અલી - શકીલ બદાયુની

એક દિલ કે ટુકડે હજ઼ાર હૂએ કોઈ યહાં ગીરા કોઈ વહાં ગીરા - પ્યારકી જીત - મોહમ્મદ રફી - હુસ્નલાલ ભગતરામ - ક઼મર જલાલાબાદી 

જ઼િંદા હું ઈસ તરહા કે ગમ-એ-જ઼િંદગી નહીં - આગ - મૂકેશ - રામ ગાંગુલી - બેહઝાદ લખનવી 

જીવન સપના ટૂટ ગયા - અનોખા પ્યાર - મૂકેશ - અનિલ બિશ્વાસ - જીયા સરહદી 

ગાયે જા ગીત મિલન કે તૂ અપની લગન કે સજન ઘર જાના હૈ  - મેલા - મૂકેશ - નૌશાદ અલી - શકીલ બદાયુની

બહે ના કભી નૈન સે નીર - વિદ્યા - મૂકેશ - એસ ડી બર્મન - વાય એન જોશી

મરને કી દૂઆ ક્યોં માગું, જીને કી તમન્ના કૌન કરે - ઝીદ્દી - કિશોર કુમાર - ખેમચંદ પ્રકાશ - પ્રેમ ધવન

આ બધાં ગીતોમાંથી મને જે સૌથી વધારે પસંદ પડ્યું છે એ ગીત છે  - બહે ના કભી નૈન સે નીર

૧૯૪૮નાંવર્ષનાં પુરુષ સૉલો ગીતોની ચર્ચાનાં સમાપન સાથે હવે પછીથી, નિયમિતપણે, આપણે સુરૈયાનાં સૉલો ગીતોથી શરૂ કરીને ૧૯૪૮નાં વર્ષનાં સ્ત્રી સૉલો ગીતોને ચર્ચાને એરણે લઈશું - 

પાદ નોંધઃ ૧૯૪૮નાં પુરુષ સૉલો ગીતોની બધી જ પૉસ્ટ અહીં એક સાથે વાંચી શકાશે.