ચર્ચાની એરણે : ૧૯૪૭નાં ગીતો :: સ્ત્રી સૉલો ગીતો - ખુર્શીદ, નૂરજહાં અને કાનનદેવી

૧૯૪૭નું વર્ષ એવું છેલ્લું વર્ષ હશે જ્યારે વિન્ટેજ એરાની ગાયન શૈલી સાથે કદાચ સૌથી વધારે ઓળખાયેલાં હોય એવાં ત્રણ મહાન સ્ત્રી ગાયિકાઓનાં બોલીવુડમાં બનેલી હિંદી ફિલ્મોનાં સૉલો ગીત આપણને એક સાથે સાંભળવા મળે. કારણ આમ તો બહુ સાદું કહી શકાય - નુરજહાંનું પાકિસ્તાન માટે કાયમી સ્થળાંતર કરી જવું. પરંતુ એ જ વર્ષમાં લતા મંગેશકરનો પાર્શ્વ ગાયિકા તરીકે ઉદય થવો એક એવી ઘટના છે જે નવો ઇતિહાસ રચવાની છે. આજે જ્યારે આ આખો ઈતિહાસ આપણી સમક્ષ છે ત્યારે ચર્ચા કરવા માટે માત્ર એક સવાલ આપણી પાસે રહે છે - નુરજહાં અહીં રહી ગયાં હોત તો સ્ત્રી ગાયિકાઓના દૃષ્ટિકોણની નજરે હિંદી ફિલ્મ ગીતોનું ચિત્ર કેવું હોત?

પૉસ્ટ કદાચ થોડી લાંબી થઇ જશે, એ જોખમ સ્વીકારીને પણ, બહુ સ્વાભાવિક કારણોસર આ ત્રણે ગાયિકાઓનાં વર્ષ ૧૯૪૭નાં સૉલો ગીતો આપણે આજની આ એક જ પૉસ્ટમાં સમાવેલ છે.

ખુર્શીદ

મૈં ખોજ ખોજ કર હારી, પ્રભુજી આઈ શરન તિહારી - આગે બઢો – સંગીતકાર: સુધીર ફડકે – ગીતકાર: અમર વર્મા

ઓ ઝૂમ ઝૂમ રહા હૈ મેરા મન દેખો ઝૂમ રહા - આગે બઢો – સંગીતકાર: સુધીર ફડકે – ગીતકાર: અમર વર્મા

યહ દુનિયા પ્યારી પ્યારી રે બહ નઈ નિરાલી - આગે બઢો – સંગીતકાર: સુધીર ફડકે – ગીતકાર: અમર વર્મા

ઋત બસંતકી આઈ – અંગૂરબાલા – સંગીતકાર: રામ ગોપાલ – ગીતકાર: મિ. શ્યામ

જિસ કે મિલનેકી તમન્ન થી વો પ્યાર મિલ ગયા - મંઝધાર – સંગીતકાર: ગ઼ુલામ હૈદર – ગીતકાર: શમ્સ લખનવી

આજ મોહે સજન ઘર જાના, બલમ ઘર જાના - મંઝધાર – સંગીતકાર: ગ઼ુલામ હૈદર – ગીતકાર: શમ્સ લખનવી 

થી આજ તક મુઝસે યે હક઼ીક઼ત છૂપાઈ હુઈ - મંઝધાર – સંગીતકાર: ગ઼ુલામ હૈદર – ગીતકાર: શમ્સ લખનવી

નાચે હૈ મન મૌજ મગનમેં જ્યું નાચે હૈ મોર ચમનમેં - મંઝધાર – સંગીતકાર: ગ઼ુલામ હૈદર – ગીતકાર: શમ્સ લખનવી

દુનિયા ચાર દિનોકા મેલા, મત ઈસમેં ખો જાના રે - મિટ્ટી – સંગીતકાર: લાલ મુહમ્મદ + પૈગનકર – ગીતકાર: નાઝીમ પાણીપતી

ઠોકરેં ખાયી મુહબ્બત મેં પરેશાની હુઈ  - મિટ્ટી – સંગીતકાર: લાલ મુહમ્મદ + પૈગનકર - ગીતકાર મહરૂલ ક઼ાદરી

છાઈ કાલી ઘટા મેરે બાલમ અકેલે મત જઈયો - મિટ્ટી – સંગીતકાર: લાલ મુહમ્મદ + પૈગનકર - ગીતકાર મહરૂલ ક઼ાદરી

આટલાં ગીતોની ડિજિટલ લિંક નથી મળી શકી -

• તક઼દીરમેં લિખા હૈ મેરી ઠોકરે ખાના - આગે બઢો – સંગીતકાર: સુધીર ફડકે – ગીતકાર: અમર વર્મા
• જો દિલમેં આએ કર બંદે - મિટ્ટી – સંગીતકાર: લાલ મુહમ્મદ + પૈગનકર
• ભારત કે રહનેવાલે હૈ, ડરતે નહીં કિસીસે - મિટ્ટી – સંગીતકાર: લાલ મુહમ્મદ + પૈગનકર

નૂરજહાં

બહુ જાણીતું થયેલું ગીત

આ જા તુઝે અફસાના જુદાઈજા સુનાએં - મિર્ઝા સાહિબાન – સંગીતકાર: પંડિત અમરનાથ + હુસ્નલાલ ભગતરામ – ગીતકાર: ક઼મર જલાલાબાદી 

ઓછાં સાંભળેલાં ગીતો

હમેં તો શામ-એ-ગ઼મમેં કાટની હૈ જિંદગી અપની - જુગનુ – સંગીતકાર: ફિરોઝ નિઝામી બી એ – ગીતકાર: અસગર  સરહદી 

આજકી રાત સાઝ-એ-દિલ પુરદર્દ ન છેડ - જુગનુ – સંગીતકાર: ફિરોઝ નિઝામી બી એ – ગીતકાર: અસગર  સરહદી

તુમ ભી ભૂલા દો મૈં ભી ભૂલા દું, પ્યાર પુરાને ગુજ઼રે ઝમાને - જુગનુ – સંગીતકાર: ફિરોઝ નિઝામી બી એ – ગીતકાર: અસગર  સરહદી

ઉમંગે દિલ કી મચલી મુસ્કરાઈ ઝિંદગી અપની - જુગનુ – સંગીતકાર: ફિરોઝ નિઝામી બી એ – ગીતકાર: અસગર  સરહદી

ક્યા યહી તેરા પ્યાર થા મુઝકો તો ઇન્તઝાર થા - મિર્ઝા સાહિબાન – સંગીતકાર: પંડિત અમરનાથ + હુસ્નલાલ ભગતરામ – ગીતકાર: ક઼મર જલાલાબાદી

કાનનદેવી

પનઘટ પે મધુ બરસાયે ગયો રે - ફૈસલા - સંગીતકાર અનુપમ ઘટક

આશા દીપ જલાયો સાજન - તુમ ઔર મૈં – સંગીતકાર: રોબીન ચેટરજી – ગીતકાર: ઝાકીર હુસૈન

આવાઝ દી હૈ કિસને યેહ કૈસી પુકાર હૈ - તુમ ઔર મૈં – સંગીતકાર: રોબીન ચેટરજી – ગીતકાર: ઝાકીર હુસૈન

આટલાં ગીતોની ડિજિટલ લિંક નથી મળી શકી:

• હમ તુમ જો ગાતે હૈ ગીત સુહાના - તુમ ઔર મૈં – સંગીતકાર: રોબીન ચેટરજી – ગીતકાર: ઝાકીર હુસૈન
• અય મેરે પ્રેમી યે તો કહો - તુમ ઔર મૈં – સંગીતકાર: રોબીન ચેટરજી – ગીતકાર: ઝાકીર હુસૈન

હવે પછીના અંકમાં આપણે ૧૯૪૭ના વર્ષનાં અન્ય સ્ત્રી ગાયિકાઓ અને લતા મંગેશકરનાં સૉલો ગીતો

સાંભળીશું.