હિંદી ચિત્રપટ સંગીતના સુવર્ણ યુગથી સંકળાયેલાં બ્લૉગવિશ્વનો બ્લૉગોત્સવ - સંપુટ # ૧૨ – મણકો : ૯_૨૦૨૪

હિંદી ચિત્રપટ સંગીતના સુવર્ણ યુગથી સંકળાયેલાં બ્લૉગવિશ્વના બ્લૉગોત્સવના ૧૨ મા સંપુટના મણકા - ૯_૨૦૨૪માં આપનું સ્વાગત છે.

૨૦૨૪નું વર્ષ મોહમ્મદ રફીની જન્મ શતાબ્દીનું વર્ષ [જન્મઃ ૨૪ ડિસેમ્બર, ૧૯૨૪ । ઈંતકાલઃ ૩૧ જુલાઈ, ૧૯૮૦] છે. તે નિમિત્તે વર્ષ દરમ્યાન લેખો અને ખાસ કાર્યક્રમો સ્વરૂપે જે ઉજવણીઓ થતી રહેશે તે અહીં રજુ કરતાં રહીશું. ચુંટેલી ઉજવણીઓને રજુ કરીશું.

મોહમ્મદ રફીની જન્મ શતાબ્દીની ઉજવણી સંબંધિત, ૨૪ સપ્ટેમ્બર, ૨૦૨૪ના રોજ, નવમા મણકામાં મોહમ્મદ રફીનાં કેટલાંક અમર સૉલો અને યુગલ ગીતો Tum Se Achchha Kaun Hai માં સાંભળીશું.

મોહમ્મદ રફીનાં ગીતોની યાદ તાજી કરવા માટેની વર્ષવાર ગીતો સાંભળવાની શ્રેણીમાં વર્ષ 1944 and 1945 નાં ગીતો બાદ હવે વર્ષ 1946 અને 1947 નાં ગીતો આવરી લેવાયા છે.

Composers and lyricists benefitted the most from landmark songs of Rafisahab - ૧૯૪૦ થી ૧૯૭૦ સુધી જે જે ગીતકારો અને સંગીતકારોએ મોહમ્મદ રફી પાસે ગીતો ગવડાવ્યાં તે બધાંને એ ગીતોએ બહુ નામના અપાવી.

મોહમ્મદ રફી - ૧૯૫૦ પછી પદાર્પણ કરેલા સંગીતકારોએ રચેલાં, પણ ઢંકાઈ ગયેલાં, રોમેન્ટીક મુડનાં કેટલાંક સૉલો ગીતો માં મોહમ્મદ રફીનાં 'સદાબહાર' અને બહુ સારાં' ગીતોમાંથી ઢંકાઈ ગયેલાં કેટલાંક સૉલો ગીતો યાદ કરાયાં છે.

આજના અંકમાં અંજલિઓ અને યાદોને સાંકળતા લેખો તરફ વળીશું –

Harish Raghuvanshi made invaluable contributions to the history of cinema and film music – Urvish Kothari - ફિલ્મ ઇતિહાસના ફીરોઝ રંગુનવાલા, હર મંદિર સિંઘ 'હમરાઝ' નલીન શાહ અને વીરચંદ ધરમશી જેવા સંશોધકોએ હિંદી ફિલ્મોની ભરોસાપાત્ર માહિતી પુરી પાડવાનું બહુમૂલ્ય કામ કર્યું છે. સુરતના હરિશ રઘુવંશી પણ આ સન્માનીય ક્લબના એક પ્રતિભાશાળી સભ્ય હતા.

Guzra Hua Zamana Aata Nahin Dubara – Remembering S Mohinder, તેમનાં પાપી, નાતા અને શિરીન ફરહાદનાં ગીતો માટે.

Happy birthday to veteran actress Tanujaji - તેમની સક્રિય કારકિર્દી દરમ્યાન મીના કુમારી, મધુબાલા, વહીદા રહેમાન, સાધના, વૈજયંતિમાલા જેવી અનેકવિધ પ્રતિભાઓની સામે પોતાનું આગવું સ્થાન બનાવ્યું.

વિસરાતી યાદો...સદા યાદ રહેતાં ગીતો ના ૯મા સંસ્કરણના સપ્ટેમ્બર ૨૦૨૪ના અંકમાં હસરત જયપુરી રચિત (શંકર)જયકિશનનાં વિસારે પડેલાં ગીતો - ૧૯૬૪ - ભાગ ૨ સાંભળ્યાં. જયકિશનના જન્મ અને હસરતના અવસાનના આ સપ્ટેમ્બર મહિનામાં, દર વર્ષે હસરત જયપુરી રચિત (શંકર)જયકિશનનાં વિસારે પડેલાં ગીતોને યાદ કરવાનો (જ) છે. અને એ ઉદ્દેશ્યને જ કેન્દ્રમાં રાખીને અત્યાર સુધી, આપણે

૨૦૧૭ માં વર્ષ ૧૯૪૯ થી ૧૯૫૪,

૨૦૧૮માં વર્ષ ૧૯૫૫ થી ૧૯૫૭,

૨૦૧૯માં વર્ષ ૧૯૫૮ અને ૧૯૫૯,

૨૦૨૦માં વર્ષ ૧૯૬૦-૧૯૬૧નાં

૨૦૨૧માં વર્ષ ૧૯૬૨નાં,

૨૦૨૨માં વર્ષ ૧૯૬૩નાં અને

૨૦૨૩માં ૧૯૬૪નો ભાગ ૧

નાં ગીતો સાંભળી ચુક્યાં છીએ.

હવે નજર કરીએ અન્ય વિષયો પરના કેટલાક લેખો પર –

Seasons in the sun: how an Anglophone boy failed to engage with (or misheard) Hindi song lyrics - લેખક વર્ષો સુધી સમજી જ નહોતા શકતા કે 'એક અકેલા ઈસ શહરમેં'માં અમોલ પાલેકર 'સાબુદાણા' જ કેમ શોધ્યા કરે છે. જોકે એમને એક વાતે ધરપત હતી કે એમના બીજા મિત્રોને પણ ગુલઝારના 'આબ-ઓ-દાના' ઉપરથી જ પસાર થઈ જતા હતા. પણ તે સિવાય બીજો એક છબરડો તો એમનો પોતાનો આગવો છે. 'સિંદુર'નાં એક ગીતમાં જયા પ્રદા 'પતઝડ, સાવન, બસંત, બહાર' એમ ઋતુઓ ગણાવે છે. પહેલા બે શબ્દો સમજાતા નહીં પણ છેલ્લા બે તો તેમને પોતાના દક્ષિણ દિલ્હીના ઉછેરને કારણે 'વસંત વિહાર' છે એમ સહેલાઈથી સમજાઈ ગયું અને થોડા દિવસ તો ગર્વ પણ થયો કે મુંબઈની ફિલ્મે દિલ્હીના આ શાહી વિસ્તારને માન તો આપ્યું !

Hindi Film Reviews (1931-1950) માં નામના કક્કા બારાખડીના ક્રમમાં ગોઠવેલ સોએક ફિલ્મોની સમીક્ષા છે. ફિલ્મનાં નામ પાછળ નિર્માણનાં વર્ષની નોંધ પણ છે.

લેખકઃ અરૂણકુમાર દેશમુખ

સંકલનઃ સુરજિત સિંગ

પ્રકાશકઃ પ્રોફેસર તૂફાની પબ્લીશર્સ, ઈસ્ટ લેન્સિંગ, એમઆઈ, યુએસએ

 Songs of 𝑹𝒆𝒑𝒆𝒏𝒕𝒂𝒏𝒄𝒆 માં પેમ સંબંધમાં કરેલી ભુલો, ખોટા નિર્ણયો અને તેનાં ભોગવવા પડતાં પરિણામોના પસ્તાવાની વાત કરતાં ગીતો યાદ કરાયાં છે.

દરેક વર્ષનાં ગીતોમાંથી Best songs of year ની ચર્ચાને રજૂ કરતી શ્રેણીની કડી Best songs of 1941, Wrap Up 3 ૨૧+ ૧ કે ૨ યુગલ ગીતો વિશે ચર્ચા છે. એ પૈકી અમુક યુગલ ગીતોનાં ગાયકો અજ્ઞાત છે, પણ ગીતો તો લાજવાબ છે. સોંગ્સ ઑવ યોર

મૈં તો દિલ્લી સે દુલ્હન લાયા રે - ઝૂલા (૧૯૪૧) - અરૂણ કુમાર અને રહમત બાનો - ગીતકારઃ કવિ પ્રદીપ - સંગીતઃ સરસ્વતી દેવી

અને

સાવન કે નઝારે હૈં - ખજાનચી (૧૯૪૧) - શમશાદ બેગમ અને ગુલામ હૈદર - ગીતકારઃ વલી સાહબ - સંગીતઃ ગુલામ હૈદર

ને સંયુક્ત રીતે વર્ષનાં શ્રેષ્ઠ યુગલ ગીત તરીકે પસંદ કરે છે.

અને હવે વિવિધ વિષયો પરની નિયમિત શ્રેણીઓના લેખો તરફ નજર કરીએ

સપ્ટેમ્બર ૨૦૨૪માં વેબ ગુર્જરી પર 'ફિલ્મ સંગીતની સફર'માં પ્રકાશિત થયેલા લેખો:

મદન મોહન – બેચેન કરી મૂકતી દૈવી ધુનોના સર્જક

ફિલસુફીભર્યાં ગીતો – ૨૬ – जीवन से ना हार ओ जीने वाले

ત્રણ ગાયકો – बाबू समझो इशारे हौरन पुकारे

બીરેન કોઠારીની ફિલ્મનાં ક્રેડીટ ટાઈટલ્સ સાથે વાગતાં ટાઈટલ સોંગની શ્રેણીમાં ચૌદહવીં કા ચાંદ (૧૯૬૦)નાં ટાઈટલ ગીતને રજૂ કરે છે.

વાદ્યવિશેષ શ્રેણીમાં પિયૂષ પંડ્યા અને બીરેન કોઠારી આ મહિને વીણા ને લગતાં યાદગાર ગીતોને રજૂ કરે છે..

ભગવાન થાવરાણી ફિલ્મી ગઝલોનું નાનકડું પણ અનોખું વિશ્વ શ્રેણીમાં સોએક ફિલ્મી ગીતકારોનો સંક્ષિપ્ત પરિચય એમણે ફિલ્મો માટે લખેલી ગઝલો દ્વારા કરાવી રહ્યા છે. આ મહિને વલી સાહેબ, રામપ્રસાદ ‘ બિસ્મિલ‘, શમ્સ અઝીમાબાદી અને હસરત લખનવી ની ગઝલો પેશ કરે છે.

આ બ્લૉગોત્સવના દરેક અંકના અંતમાં આપણે આજના અંકમાં ઉલ્લેખાયેલ કોઈ પણ પોસ્ટ સાથે સંકળાયેલ હોય એવાં મોહમ્મદ રફીનાં ગીત યાદ કરતાં હોઈએ છીએ. ૨૦૨૪માં આપણે મોહમ્મદ રફી વિશે અન્ય લોકોએ જે કંઈ કહ્યું છે તેની યાદી બનાવી રહ્યાં છીએ..

Sonu Nigam Talking About The Legend Mohammad Rafi in a radio show @ Radio Mirchi.

 

હિંદી ચિત્રપટ સંગીતના આપણા આ બ્લૉગોત્સવને વધારે માહિતીપ્રદ, રસપ્રદ અને વૈવિધ્યસભર કરવા માટે આપનાં સૂચનો આવકાર્ય છે.

અહીં રજૂ કરાયેલ, લેખો, બ્લૉગ પૉસ્ટ્સ, તસ્વીરો અને વિડીયો / ઓડીયો લિંક્સના પ્રકાશાનાધિકાર મૂળ રચયિતાના અબાધિત રહે છે.